O'zbekiston ryespublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi



Download 6,1 Mb.
Pdf ko'rish
bet331/408
Sana30.12.2021
Hajmi6,1 Mb.
#90276
1   ...   327   328   329   330   331   332   333   334   ...   408
Bog'liq
materialshunoslik

 
 
 
14 - laboratoriya ishi 
Po‟latlarni  sementitlash  texnologiyasini 
o‟rganish 
 
Ishdan  maqsad:  kam  uglerodli  po‟lat  zagotovkalarning  sirt  yuzalarini  qattiq  karbyurizatorda  
zarur qalinlikgacha uglerodga to‟yintirib (sementitlab), so‟ngra toblab bo‟shatish texnologik jarayonini  
mustaqil ravishda  bajarish  malakasini egallash va erishilgan natijalarni kuzatish. 
Nazariy ma„lumotlar 
 
Ma„lumki,  ko‟pgina  mashina  detallari  va  asboblar  (tishli  g‟ildiraklar,  porshen  barmoqlari, 
podshipnik,  roliklar,  shtamplar,  kalibrlar)  kam  uglerodli  va  kam  legirlangan    po‟latlardan  tayyorlanib,  
ularning ish  muddatini uzaytirish maqsadida kimyoviy-termik ishlov beriladi. Bunda zagotovkalarning 
sirt yuza qatlami  uglerodga to‟yintirilsa sementitlash, azotga tuyintirilsa - azotlash, азот ва углеродга  
tuyintirilsa  -  nitrosementitlash  deb  ataladi.  Bu  ishlovlarning  ichida  sementitlash  ko‟proq  tarqalgan 
bo‟lib, uni uglerodga boy bo‟lgan qattiq, suyuq va gaz muhitlarda olib boriladi.  
 
Ayni laboratoriya ishida zagotovkalarni qattiq muhitda sementitlab, toblab, bo‟shatilib natijalar 
kuzatiladi.  Buning  uchun  zagotovkalarni  guvoh  namuna  bilan  15.1-rasmda  ko‟rsatilgandek  po‟lat 
yashikka  avvaliga  ma„lum  qatlam  karbyurizator  (75-80%i  pista  ko‟mir  va  qolgani  bariy  yoki  natriy 
karbonatlar  aralashmasi)  solinib,  uning  ustiga  zagotovkalar  ma„lum  tartibda    joylanadi  va  bu  ketma-
ketlik yashik to‟lguncha takrorlanadi, keyin esa yashik qopqoqlanib, tirqishlari o‟tga chidamli gil bilan 
suvaladi. So‟ngra  yashik pechga kiritilib, sementitlash qalinligiga ko‟ra 900-950
0
haroratda bir necha 
soat saqlanadi. Bu sharoitda yashikdagi pista ko‟mir havo kislorodi bilan reaktsiyaga kirib, uglerod (II) 
oksid  gazi  (СО)  hosil  qiladi  va  uning  parchalanishida  ajralayotgan  atomar  uglerod  zagotovka    sirtiga 
o‟tib, temirda eriydi: 
2С+О

= 2СО,               2СО = СО
2
 + С
атом
,                     Fe

 + C
атом
 = Fe

(C) 
Shu bilan  birga  karbonat  tuzlari (ВаСО
3
 ёки  Na
2
CO
3
)  ham  parchalanadi.  Bunda  ajralayotgan  karbonat 
angidrid  gazi  pista  ko‟mir  (С)  bilan  reaktsiyaga  kirib,  yashikda  uglerod  (II)  oksid  gazi  miqdorini 
ko‟paytiradi. Yuqorida qayd etilganidek, bu gaz parchalanib, yashikdagi atomar uglerod miqdori ortadi. 
Bu  esa  o‟z  navbatida  sementitlash  jarayonining  tezlashishiga  ko‟maklashadi.  14.2-rasmda 
sementitlangan qatlam qalinligining haroratga va vaqtga bog‟liqligini ko‟rsatuvchi grafik keltirilgan. 
 
 
 
 
14.1-rasm. Sementitlash sxemasi 
 


 
 
 
248 
 
 
14.2-rasm. Sementitlash chuqurligining haroratga va vaqtga bog‟liqligini ko‟satuvchi grafik. 
 
 

Download 6,1 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   327   328   329   330   331   332   333   334   ...   408




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish