O'zbekiston ryespublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi

 = η
q
 + η
t.t. 
 
 
Qizdirish vaqti (η
q
), asosan, pechning haroratiga, buyumning o‟lchamiga, shakliga va materialiga 
bogliq bo‟lib, uni belgilash uchun 11.1-jadvaldan foydalanish mumkin. 
 
 
 
 
 
 
 
                        

---

 
 
 
227 
  11.1.-jadval 
Po’latlarni termik ishlash uchun laboratoriya pechlarida qizdirish 
 vaqti me‘yorlari 
Qizdirish 
harorati, 
0
С 
Buyumning shakliga qarab belgilanadigan vaqt, minut 
 
Aylana 
Kvadrat 
Plastina 
Diam. 1mm ga 
Qalinligining har 1мм ga 
600 
2 
3 
4 
700 
1,5 
2,2 
3 
800 
1,00 
1,5 
2 
900 
0,8 
1,2 
1,6 
1000 
0,4 
0,6 
0,8 
 
 
Po‟latni  zarur  haroratda  tutib  turish  vaqti  (η
Т.Т
)  uni  qizdirish  vaqtining  1/4...1/5  qismiga  teng 
qilib olinadi. 
 
Toblash  haroratigacha  qizdirilgan  po‟lat  har  xil  tezlik  bilan  sovitilganda  uning  strukturasi  ham 
o‟zgaradi. Po‟latni talab etilgan tezlik bilan sovitish katta ahamiyatga ega. 
 
Austenitning  martensitga  aylanishi  uchun  po‟latni  tez  sovitish  kerak.  400...650
0
С    haroratlar 
oraligida austenitning barqarorligi nihoyatda past bo‟lib, u ferrit bilan sementit aralashmasiga (perlitga) 
oson aylanadi. Binobarin, shu harorat oraligida sekin sovitish kerak. 
 
Amalda  qo‟llaniladigan  sovitish  muhitlari  va  ularning  sovitish  qobiliyatlari  11.2-jadvalda 
keltirilgan.          
 11.2-jadval 
Har xil sovituvchi muhitlarda po’latning sovish tezligi 
Po’latni toblash muhiti 
Haroratlar  oralig’ida  sovitish 
tezligi, grad./sek 
550...650
0
С 
200...300
0
С 
Harorati  18
0
С o‟lgan suv . . . . . . . . . . . 
 
600 
270 
Harorati  50
0
С bo‟lgan suv . . . . . . . . . . . 
100 
270 
Harorati  75
0
С bo‟lgan suv . . . . . . . . . . 
30 
270 
Osh tuzining suvdagi 10%-li eritmasi. . .. . . . .  
1100 
300 
Sodaning suvdagi 10%-li eritmasi. . . . .  
800 
270 
Sulfat kislotasining 10%-li eritmasi. . .  
750 
300 
Mineral moylarning suvdagi emulsiyasi. . . .  
70 
200 
Sovunli suv. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
30 
200 
Mineral mashina moyi . . . . . . . . . . . . . . . .  
 
150 
30 
Transformator moyi. . . . . . . . . .  . . . . . . . . 
120 
25