O'zbekiston ryespublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi

 
 
 
Topshiriq:  Berilgan metall  namunaning qattiqligini  Brinell pribori  yordamida aniqlang. Olgan 
natijangiz bilan 3.2-jadvaldagi qiymatlarni o‟zaro solishtiring. 
 
 
Laboratoriya ishi bo‟yicha hisobotga quyidagilar kiritiladi: 
1.  Laboratoriya ishidan ko‟zda tutilgan maqsad; 
2.  Foydalanilgan asboblar; 
3.  Brinel priborining tuzilishi va ishlash printsipi; 
4.  Qattiqlikni o‟lchash formulalari; 
5.  Natijalar yozilgan jadval; 
6.  Umumiy xulosa. 
 
 
 
Nazorat uchun savollar: 
1.  Materialning qattiqligi  deb nimaga aytiladi? 
2.  Metallarning qattiqligini aniqlashning qanday usullarini bilasiz?  
3.  Metallar qattiqligini aniqlashning Brinel usulini tushuntirib bering. 
4.  Brinel usulining afzalligi va kamchiliklarini ayting. 
5.  Brinell pressidagi sharcha qanday materialdan tayyorlanadi va uning qattiqligi qanday bo‟ladi? 
Sharchaning diametri qanday tartibda bo‟ladi? 
6.  Metallar qattiqligini o‟lchashning yana qanday usullarini bilasiz? 
Qattiqlikni aniqlashning Brinell usuli qanday afzalliklar va kamchiliklarga ega? 
 
 
 
 
3.1-jadval 
Namunaga  ta‘sir  ettiriladigan  sharning  diametri  (D)  va  kuch  miqdori  (R)  ning  намуна  qalinligiga 
bog’liqligi 
Namunaning 
materiali 
Qattiqlik, 
kGk/mm2 
 
Namunaning 
qalinligi, mm 
 
Sharning 
diameri, 
mm  
Kuch  (yuk) 
miqdori. 
kGk 
 
Namunani 
yuk 
ta‘sirida 
tutib 
turish vaqti, s 
Po‟latlar  va 
cho‟yanlar 
 
140...450 
 
6 dan kup 
10 
3000 
 
10 
6 dan 3 gacha 
5 
750 
3 dan kam 
2,5 
187,5 
Mis 
latun,  140 dan kam 
6 dan kup 
10 
1000 
 

---

 
 
 
152 
bronza 
6 dan 3 gacha 
5 
250 
30 
3 dan kam 
2,5 
62,5 
                                                                                                                 3.2 - jadval 
Brinell bo’yicha qattiqliklar soni (Р = 3000 кГ∙ к,  D =10 мм) 
Shar 
qoldirgan 
izning diametri, mm 
Brinell 
bo’yicha 
qattiqliklar soni  
Shar 
qoldirgan 
izning diametri, mm 
Brinell 
bo’yicha 
qattiqliklar soni  
2,90 
444 
4,15 
212 
2,95 
429 
4,20 
207 
3,00 
415 
4,25 
201 
3,05 
401 
4,30 
197 
3,10 
388 
4,35 
192 
3,15 
375 
4,40 
187 
3,20 
363 
4,45 
183 
3,25 
352 
4,50 
179 
3,30 
341 
4,55 
174 
3,35 
331 
4,60 
170 
3,40 
321 
4,70 
163 
3,045 
311 
4,80 
156 
3,50 
302 
4,90 
149 
3,55 
293 
5,00 
143 
3,60 
985 
5,10 
137 
3,65 
277 
5,20 
138 
3,70 
269 
5,30 
126 
3,75 
262 
5,40 
121 
3,80 
255 
5,50 
116 
3,85 
248 
5,60 
111 
3,90 
241 
5,70 
107 
3,95 
235 
5,80 
103 
4,00 
229 
5,90 
99,2 
4,05 
223 
6,00 
95,5 
4,10 
217 
 
 
IZOH: 
 
Labaratoriya mashg‟ulot darslarini o‟tishda ishlatiladigan pedagogic texnologiyalari 
elementlaridan ayrimlarini namunasini keltirib o‟tmoqdamiz. Har bir mavzuni ushbu ta‟lim 
texnologiyalaridan foydalanib tuzilagan dasturimizni  har bir mavzu nomiga giperssilka berib