O'zbekiston ryespublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3-ilova 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Metall-keramik qattiq qotishmalar 
Metal-keramik  qotishmalar  deb  atalishiga  sabab,  ular  metallardan  tashkil 
topgan,  lekin  ularni  tayyorlash  usuli  keramik  buyumlar  (sopal  va  chinni) 
tayyorlash  texnologiysini  eslatadi.  Qattiq  qotishmalarining  asosiy  qismi 
plastinkalar ko‟rinishida  ishlab chiqariladi  va ular metall qirquvchi  asboblarning 
dastalariga  (keskich,  parma,  freza,  razvyortkalarga)  kavsharlash  usuli  yoki 
mexanik mahkamlash yo‟li bilan yopishtiriladi. 
Oldin qayd qilib o‟tilganidek, tarkibiga ko‟ra volframli, titan-volframli va 
titan-tantal-volframli  qattiq  qotishmalar  bo‟ladi.  Volframli  qattiq  qotishmalar 
(BK3,  BK3M,  BK6,  BK8,  BK8B)  cho‟yan,  bronza,  chinni,  shisha  kabi  mo‟rt 
materiallarga  ishlov  berishda  ishlatiladi.  Oqartirilgan  cho‟yan,  otashbardosh 
po‟lat, plastmassalarga  xomaki va tozalab ishlov berish uchun kesuvchi asbobga 
BK6M 
qotishmasi 
yopishtiriladi. 
Quduqlar 
parmalaydigan 
iskanalar, 
otashbardosh  po‟latlarni  cho‟zish  va  xomaki  ishlov  berishda  ishlatiladigan 
asboblarga BK8B qotishmasi yopishtiriladi. 
Titan-vol‟framli qattiq qotishmalar (T5K10, T15K6, T30K4 va hokazolar) 
po‟lat,  latun  kabi  qovishoq  materiallarga  ishlov  berish  uchun  mo‟ljangan. 
Masalan,  yo‟nib  xomaki  ishlov  berish  asboblariga,  po‟latlarning  kuygan  sirtini 
tozalab randalash (shtamplab tayyorlangan zagotovkalar va quymalar) asboblariga 
T5K10  qotishmasi  yopishtiriladi.  T15K6  va  T30K4  qotishmalari  esa  qisman 
tozalab va tozalab berishda qo‟llaniladi. 
Titan-tantal-vol‟framli  qattiq  qotishmalar  po‟lat  pokovkalarga  xomaki 
ishlov  berishda  ishlatiladi.  TT7K12  va  TT10K8B  qotishmalarining  egilishga 
mustahkamligi (

eg

1550MPa) titan-tantal-volfiramli qotishmalarnikidan katta. 
Mayda  donali  yuqori  kobaltli  BK20,  BK25,  BK30  qotishmalar  va  yirik 
donali  BK15V,  BK20V,  BK25V  kabi  yangi  qotishmalarning  mustahkamligi  va 
zarbiy  qovushoqligi  yuqori  bo‟lganligidan  katta  zarbiy  yuklanish  tushadigan 
sharoitda ishlaydigan qattiq qotishmali shtamplar tayyorlashda ishlatiladi. 
Yuqorida qayd qilingan shtamplarning chidamliligi po‟lat shtamplarnikiga 
qaraganda 30-50 marta ortadi, bu esa katta iqtisodiy samara beradi. 
 
 

---

 
 
 
138