O‘zbekiston resublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti adabiyotshunoslik kafedrasi o‘zbek mumtoz va milliy uyg‘onish davri adabiyoti alisher Navoiy “Lisonu-t-tayr” ma’ruzachi: f f. n. Sh. Qahhorova

Dostonning kompozitsion qurilishi

Muqaddima
Simurg‘ haqida xabar topishi
Qushlarning yetti vodiy bo‘ylab safarlari

MUQADDIMA

Ollohga hamd,munojot
Baxtiyorlar payg’ambari vasfi, va uning mahbub visoliga yetib sirlashgani
Abu Bakir Siddiq, Umari Foruq, Usmon Zunnurayn, Amiri Ali maqtovida

Jon qushi chun mantiqi roz aylagay, Tengri hamdi birla og‘oz aylagay. Ulki maxluqot xalloqidur ul, Ondin o‘zga foniyu boqiydur ul. Soni’ikim chekti chun sun’i qalam, Ofarinish tarhini qaldi raqam.

III.Baxtiyorlar payg‘ambari vasfi

Zoti olam durjida durri samin,

Balki haqdin rahmatan lilolamin.

 

O’zi pok, azvoj ila avlodi pok,

Zoti pok, as’hob ila ahfodi pok.

 

Onga hardam yuz durudu ming salom,

Оlam ahlidin ila yovmulqiyom. (13 bet)

IV. Payg‘ambarning Buroq otiga minib qilgan safari

Chun anosir mehnadin shod o’lub,

Ham jihot itloqidin ozod o’lub.

 Egnidin solib anononiyat to’nin,

Oyirib o’tdin basharliq uchqunin.

O’zni o’zluk qaydidin aylab xalos,

Topib o’zdin o’zgalikka ixtisos.

Yelu tufrog’u o’tu suvdin orib,

Ham menu sen ham ulu budin orib.

Borgohi qurb aro topib maqom,

Mayl etib ondin yaqinroq ham xirom.

Aylabon chun raf’ yetmish ming hijob,

Qolmay o‘zga moni’ oning hijob.

Chun mavoni’ boru yo’q maslub o’lub,

Ul habib onda yetib mahbub o’lub.

IV. Payg‘ambarning Buroq otiga minib qilgan safari

Tarkibiy unsurlar azobidan qutilib, jahon tashvishlaridan ozod bo‘lib, egnidan manmanlik to‘nini tashlab, olovdan odamlik uchqunini ayirib, o‘zni o‘zlik asoratidan qutqarib, o‘zdan o‘zgalikka aylandi. Yel, tuproq, o‘t va suvdan tozalanib, men, sen, u va bo’lakdan tozalanib, yaqinlik dargohida o’rin topdi, hatto undanda yaqinroq bo’lishga harakat qildi. Yetmish ming pardani bartaraf etdi, orada parda qolmadi. Oradan bor-yo’q to’siqlar bartaraf bo’lib, u do’st bilan suyukli bo’lib qad ko’tardi.