O’zbekiston respuplikasi o’rta maxsus kasb- hunar

Qiymati
Ijtimoiy
zaruriy
sarflar


Nafliligi
(iste’mol
qiymati)
Ijtimoiy
qiymati


Tovar
Ijtimoiy
nafliligi
Ijtimoiy
o‘iymatning
puldagi ifodasi
Narxi
Ijtimoiy
naflilikning
puldagi ifodasi

chizma. Tovar xususiyatlarining narxga ta’siri
 Bu chizmadan tovarning narxi ma’lum bir iqtisodiy
jarayonni ifoda etuvchi mustaqil ilmiy tushuncha ekanligi,
tovarning ikki xususiyatiga asoslanishini, ular bilan chambarchas
bog‘liqlikda o‘zgarishini ko‘rish mumkin. Bundan tashqari, hozirgacha
real hayotda turli-tuman tovarlar va xizmatlar nafliligini,
ularning o‘zgarishini bir ko‘rsatkichga keltirib hisoblashning pul
ko‘rinishidan boshqa o‘lchami iqtisodiy fanlarda topilgan emas.
 Narxning mazmunini to‘laroq tushunishda, uning darajasiga
ta’sir etuvchi omillarni bilish muhim ahamiyatga egadir. Narxning
shakllanishiga turli omillar ta’sir ko‘rsatadi. Bu omillar ichida
tovar qiymati va nafliligi uning narxini belgilovchi asos bo‘lib
xizmat qiladi. Ushbu omillar quyidagi chizmada keltirib o‘tilgan:

Tovar ishlab chiqarishdagi
ijtimoiy zaruriy
sarflar (qiymat)
Turli xil soliqlar
Talab va taklif
nisbatlari

NARX
Davlat iqtisodiy

siyosati


Tovar yoki xizmatning
nafliligi
Raqobat kurashi


Xaridorlarning didi

chizma. Narxga ta’sir etuvchi omillar

 YUqorida sanab o‘tilgan omillar korxonada ishlab chiqarilgan

mahsulotlar (bajarilgan ishlar, ko‘rsatilgan xizmatlar)ning
bahosini aniqlashda asosiy ta’sir qiluvchi omil bo‘lib
hisoblanadi.
 Bozor iqtisodiyoti munosabatlariga o‘tishdan avval sanoat
mollariga belgilanadigan bahoning uch turi mavjud edi: korxona
ulgurji bahosi, sanoat ulgurji bahosi, chakana narx.
 Iqtisodiyotning turli sohalari va tarmoqlaridagi ishlab
chiqarish va sotish sharoitlarining xilma-xilligi hamda bozor
munosabatlarining rivojlanish darajasidagi farqlar narx
turlarini farqlash zaruriyatini tuYOdiradi. Hozirgi davrda
narxning turlari ko‘payib bormoqda va ular ma’no-mazmun jihatdan
bir-biridan farq qiladi. Quyidagi chizmada narxning turlari
ko‘rsatib o‘tilgan: