O‘zbekiston respulikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

xorazmshohlar  qo‘shinini  tor-mor  keltirib,

  uning 

yerlarini o‘z qo‘l ostiga kiritish edi. 

Bu  davrda  xorazmshohlar  davlatining  ichki  ijtimoiy-siyosiy  hayoti  g‘oyatda  murakkab, 

ziddiyatli  kechayotgandi.  Bu  davlat  tashqaridan  qudratli  saltanat  tarzida  ko‘rinsa-da,  uning 

hukmdori  Muhammad  Xorazmshoh  o‘zini  «Iskandari  soniy»,  «xudoning  yerdagi  soyasi»,  deb 

bilsa-da, haqiqatda esa 

xorazmshohlar sulolasi ichdan yemirilish- ga, tanazzulga yuz tutgan edi.

 

Avvalo, oliy hokimiyat boshqaruvida chuqur ixtiloflar hukm surardi. Bir tomondan, Muhammad 

yurgiza- yotgan rasmiy siyosatga nisbatan uning onasi Turkon Xotun va uning qavmlaridan iborat 

nufuzli siyosiy kuchlar doimiy muxolifatchilik munosabatida bo‘lib kelardi. 

Ikkinchi  tomondan,  mahalliy  hududlar  beklari  va  hokimlari  ham  markaziy  hokimiyat  bilan 

hisoblashmay,  o‘zboshimchalik  qilar,  xalqqa  haddan  ziyod  jabr-zulm  o‘tkazardi.  Uchinchidan, 

xalqning hokimiyatdan noroziligi  ko‘plab  g‘alayonlarni  keltirib chiqarmoqda edi.  Bunday qaltis 

vaziyat, shubhasiz, mamlakat birligiga raxna solib, uni tobora zaiflashtirayotgan edi. 

Chingizxon qo‘shni davlatdagi barcha sir-u sinoatlardan to‘liq xabardor edi. U Xorazm 

davlatidan  Mo‘g‘ulistonga  qatnaydigan  bir  guruh  yirik  savdogarlardan  iborat  o‘z  josuslik 

mahkamasini  tashkil  qilib,  ular  xizmatidan  foydalanib  kelardi.  Mahmud  Yalavoch,  Hasan  Xoja, 

Yusuf  O‘troriy  singari  kishilar  shular  sirasiga  kirardi.  Shu  bois,  Chingizxon  va  uning  o‘rdasi 

xorazmshohlar  davlatida  kechayotgan  barcha  ziddiyatli  voqealardan,  uning  zaif  nuqtalaridan 

xabardor  edi.  1218-yili  Chingizxon  amiri  bilan  Xorazm  davlatiga  500  tuyada  qim-  matbaho 

sovg‘alar, tillo-kumush bisotlar, savdo mollari ortilgan, asosiy tarkibi musulmon savdogarlaridan 

iborat