O‘zbekiston respulikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

O‘qituvchi yoki 

ekspertlar bahosi

 

---

1 

Fan bo‘yicha talabaning erishgan 

yutuqlari 

0-4 ball 

 

2 

Yozuvlar, ma’ruzalar, uy vazifalari 

0-4 ball 

 

3 

Nazorat va mustaqil ishlar 

0-6 ball 

 

4 

Testlar 

0-4 ball 

 

5 

Axborot texnologiyalaridan foydalanish 

darajasi 

0-4 ball 

 

6 

Guruhiy loyihalardagi ishtiroki 

0-4 ball 

 

7 

Talabaning yoqtirgan mavzusi 

0-4 ball 

 

Jami 

0-30 ball 

 

 

Baholash mezonlari 

26-30

 ball “a’lo”

 

Fanga  oid  nazariy  bilimlarni  to‘la  o‘zlashtira  olish.  Xulosa  va  qaror 

qabul  qilish.  Ijodiy  fikrlay  olish.  Mustaqil  mushohada  yurita  olish. 

Olgan  bilimlarini  amalda  qo‘llay  olish.  Mohiyatini  tushuntirish. 

Tasavvurga ega bo‘lish.

 

22-25

 ball 

“yaxshi”

 

Mustaqil  mushohada  qilish.  Olgan  bilimlarini  amalda  qo‘llay  olish. 

Mohiyatini tushuntirish. Bilish, aytib berish. Tasavvurga ega bo‘lish.

 

17-21

 

ball“qoniqarli”

 

Mohiyatini  tushuntirish.  Bilish,  aytib  berish.  Ma’lum  bir  tasavvurga 

ega bo‘lish.

 

0-16

 ball 

“qoniqarsiz”

 

Fan bo‘yicha nazariy va amaliy bilimlarni bilmaslik

 

 

 

 

 

Fan o‘qituvchisi  ____________________   ___________________  

imzo 

f.i.sh. 

 

 

Kafedra mudiri _____________________   ___________________  

imzo 

f.i.sh. 

 

GLOSSARIY 

1-mavzu 

Atamaning 

o‘zbek tilida 

nomlanishi 

 

Atamaning 

ingliz tilida 

nomlanishi

 

Atamaning rus 

tilida 

nomlanishi

 

Atamaning ma'nosi

 

Atamaning 

o‘zbek tilida 

nomlanishi 

Atamaning 

ingliz tilida 

nomlanishi 

Atamaning rus 

tilida 

nomlanishi  

Atamaning ma’nosi  

Antropologiya 

  Anthropology  

Антропология  (yunoncha “antropos” – odam, “logos” – 

fan)  –  qadimgi  odamlarning  kelib 

chiqishi,  tashqi  koʻrinishi  va  rivojlanish 

---

bosqichlarini oʻrganuvchi fan. 

Arxeologiya

  

 

Archeology  

Археология 

(yunoncha “archaios” – qadimgi, “logos” 

– fan) – insoniyat oʻtmish tarixini moddiy 

madaniyat 

yodgorliklari 

(mehnat 

qurollari, 

asbob-anjomlari, 

qurol-

yarogʻlari,  turar  joylari,  qurilishlari, 

qabrlarini) 

qazishmalar 

orqali 

oʻrganuvchi fan. 

 Dialektika 

  

 

Dialectics 

Диалектика 

(yunoncha  “dialektike”  –  bahs  yuritish 

san’ati) – tabiat va 

jamiyat  taraqqiyoti  qonuniyatlarining 

oʻzaro 

aloqadorligini 

oʻrganuvchi 

ta’limot. 

Dialektika  olam  yagona  va  yaxlit,  unda 

sodir  boʻladigan  hodisalar,  voqealar 

umumiy 

va 

oʻzaro 

bogʻlanishda, 

uzluksiz 

harakatda, 

ziddiyatli 

taraqqiyotda 

boʻladi, deb hisoblaydi. 

 Etimologiya 

 

 

 

Etymology 

Этимология 

(yunoncha  “etymon”  –  haqiqat,  chin, 

“logos”  –  fan)  –  biron  bir  soʻz  yoki 

atamaning  kelib  chiqishi,  uning  boshqa 

soʻzlar  bilan  oʻzaro  yaqinlik  aloqalarini 

oʻrganuvchi fan sohasi. 

 Etnografiya 

  

 

 

 

Ethnography 

Этнография 

(yunoncha  “etnos”  –  xalq,  “grapho”  – 

yozaman) – tarixning 

yordamchi  fan  sohasi  boʻlib,  xalqlarning 

urf-odatlari, xoʻjaligi va madaniyatini; 

 xalqlar,  etnik  birlikning  turli  tiplari, 

ularning  kelib  chiqishi  (etnogenezi), 

---

turmushi, 

tarixiy 

va 

madaniy 

munosabatlarini  organadigan  ijtimoiy 

fan. Etnografiya fani 

asosiy 

e’tiborni 

hozirgi 

xalqlarga 

qaratgan holda oʻtmishda mavjud boʻlgan 

barcha 

etnik  birliklarni  ilmiy  oʻrganishni  ham 

qamrab oladi. 

Epigrafika 

  

Epigraphy 

Эпиграфика 

–  qadimgi  bitik,  yozuvlarni  oʻrganuvchi 

fan. 

Geneologiya 

  

Genealogy 

Генеология 

(yunoncha  “genealogia”  –  shajara,  nasl-

nasab) – 1) Insonlar 

shajarasini, 

qarindosh-urugʻchilik 

aloqalarini 

oʻrganuvchi 

tarixning 

yordamchi  fan  sohasi.  2)  Shajara,  biron 

bir  urugʻ  yoki  shaxsning  tarixi;  nasl-

nasab shajarasi. 

Geraldika 

 

Heraldry 

Гералдика 

–  Davlat  nishonlari  va  muhrlarini 

oʻrganuvchi fan. 

Gnoseologiya

  

Epistemology 

Гносеология 

(yunoncha  “gnosis”  –  bilim,  “logos”  – 

fan)  –  borliqni,  dunyoni  bilish  va  chin 

haqiqatga 

erishish 

haqidagi 

hamda 

bilishning 

manbalari 

va 

shakllari 

toʻgʻrisidagi  ta’limot.  Borliqni  bilish 

nazariyasi. 

Idealism 

  

Idealism 

Идеализм 

–  moddiylikni  inkor  etib,  olamning 

asosida 

rux 

yoki 

gʻoyalar 

yotadi, 

dunyoning  mavjudligi  va  rivojlanib 

borishida  gʻoyalar  muhim  rol  oʻynaydi 

deb  ta’kidlovchi  falsafiy  qarash  va 

ta’limot. 

Idealizm 

materializmning 

---

aksidir. 

Lingvistika 

  

Linguistics 

Лингвистика 

– qadimgi tillarni oʻrganuvchi fan. 

Materialism 

  

 

Materialism 

Материализм 

(lotincha  “materialis”  –  moddiy)  –  olam 

moddiy, ongimizga 

bogʻliq boʻlmagan holda, obyektiv tarzda 

mavjud.  Materiya  birlamchi,  hech  kim 

tomonidan  yaratilmagan, abadiy  mavjud, 

tafakkur esa materiyaning xususiyatidir, 

olam  va  uning  qonuniyatlarini  bilish 

mumkin 

deb 

qarovchi 

falsafiy 

yoʻnalish, 

oqim. 

Materializm 

idealizmga  qarama-qarshi  boʻlib,  ular 

oʻrtasida tarixda koʻp baxslar 

boʻlgan  va  u  hozirda  ham  davom 

etmoqda. 

Metodologiya 

   

 

Methodology 

Методология 

(yunonca  “methodos”  –  yoʻl,  usul, 

“logos” – ta’limot) – 

insonning  amaliy  va  nazariy  faoliyatini 

toʻgʻri uyushtirish va tuzish toʻgʻrisidagi 

ta’limot.  Boshqacha  qilib  aytganda  1) 

ilmiy 

bilish 

metodlari 

va 

usullari 

toʻgʻrisidagi 

ta’limot;  2)  inson  faoliyatining  biron  bir 

sohasiga  qoʻllaniladigan  metod,  usullar 

majmuasi. 

Numizmatika 

   

 

Numismatics 

Нумизматика 

– 

tangashunoslik 

fani. 

Qadimiy 

tangalardagi belgi-rasmlar, 

tasvirlar,  tamgʻalar  va  yozuvlar  orqali 

---

ijtimoiy-siyosiy 

tarixning 

ayrim 

jihatlarini 

oʻrganuvchi  tarixning  yordamchi  fan 

sohasi. 

Xronologiya 

  

 

Chronology 

Хронология   (yunoncha “xronos” – vaqt, “logos” – fan) 

– tarixiy 

taraqqiyot 

bosqichlari, 

voqealarning 

davriy 

ketma-ketligini 

oʻrganuvchi 

tarixning yordamchi fan sohasi. 

 

 

GLOSSARIY 

2-mavzu 

Antropogenez 

  

 

Anthropogenesis  Антропогенез 

(yunoncha 

“antropos”  –  odam, 

“genezis”  –  rivojlanish)  –  odamning 

kelib chiqishi va rivojlanishi jarayoni. 

bu  jarayon  to‟g‟risida  turli  fikrlar 

mavjud,  zamonaviy  fan  antropogenez 

jarayonining 

ijtimoiy 

mehnat 

nazariyasini tasdiqlamoqda. insonning 

paydo 

bo‟lishi 

va 

rivojlanishi 

jarayoni  (antropogenez)  bir  necha 

bosqichlarga  bo‟linadi.  antropogenez 

jarayonining 

birinchi 

bosqichi 

avtralopitek  va  zinjantrop  odamlar 

yashagan davr hisoblanadi 

Arxantrop

  

 

Arhanthropus 

Архантроп 

(yunoncha 

“arxeos”  –  qadimgi, 

“antropos”  –  odam)  –  ibtidoiy 

odamning 

dastlabki 

vakillari. 

arxantroplar 

ilk 

paleolit 

davrida 

yashaganlar. 

(asvtralopitek,  zinjantrop,  pitekantrop, 

---

sinantrop, fergantrop). 

Avstralopitek 

 

 

Autrolopithecus 

Автролопитек 

(

lotincha 

“australis” 

– 

janub, 

“pithekos”  –  maymun)  –  bundan3-2-

million  yil  oldin  yashagan  odamning 

ilk  ajdodlaridan  biri  bo‟lib,  uning 

qoldiqlari  1924-yilda  janubiy  afrikada 

topilgan. olimlarning xulosasiga ko‟ra 

avstralopitek  odamzodning  hayvonlar 

(maymunlar) 

olamidan 

odamlar 

dunyosiga 

o‟tishdagi 

birinchi 

vakilidir. 

Bronza davri 

 

The Bronze 

Period 

Бронзовый 

период 

(jez  davri)  –  mehnat  qurollari  asosan 

mis bilan qalayning 

aralashmasi  –  bronzadan  yasalgani 

uchun 

shunday 

nom 

berilgan. 

miloddan avvalgi 3- 

2-ming yilliklarni o‟z ichiga oladi. 

bronza 

davriga 

kelib 

hozirgi 

o‟zbekiston 

hududlarida 

sun‟iy 

sug‟orishga 

asoslangan  sug‟orma  dehqonchilik 

madaniyati  shakllandi.  bu  davrgi  oid 

moddiy 

madaniyat  yodgorliklari  zamonbobo 

(buxoro 

viloyatining 

qorako‟l 

tumanida), 

sarazm 

(tojikistonning 

panjikent 

viloyati), 

sopollitepa, 

jarqo‟ton 

(surxondaryo 

viloyatining  sherobod  tumanida)  va 

---

tozabog‟yob, 

qavat-3, 

amirobod 

(xorazm- 

qoraqalpog‟iston) 

manzilgohlaridan 

topib o‟rganilgan. 

Eneolit

  

Eneolithic 

Энеолит 

(lotincha  “aeneus”  –  mis,  yunoncha 

“litos”  –  tosh)  –  mis-tosh  davri. 

mehnat  qurollari  ishlab  chiqarishda 

birinchi marta mis ma‟dani qo‟llanila 

boshlangani  uchun  shunday  nom 

berilgan.  eneolit  davri  4-3-ming 

yilliklarni o‟z ichiga oladi.