O‘zbekiston respulikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

Taraqqiyotning  “O’zbek  modeli”. 

Mustaqillikning  dastalbki  kunlaridayoq  O’zbekiston 

qanday taraqqiyot yo’lidan boradi, qanday jamiyat, qanday davlat quradi, uning qiyofasi qanday 

bo’ladi, degan savollar ko’ndalang turardi. 

Jahon tajribasi shuni ko’rsatadiki, dunyodagi hamma mamlakatlar uchun maqbul bo’lgan bir 

xil  taraqqiyot  yo’li,  bir  xil  andoza  bo’lishi  mumkin  emas.  Mustaqillikka  erishgan  har  bir 

mamlakat o’ziga xos taraqqiyot yo’lini izlaydi, yangi jamiyat barpo etishda o’z andozasini ishlab 

chiqishga  intiladi.  O’zbekiston  oldida  ham  nazariy-ilmiy  va  amaliy  jihatdan  puxta  asolangan 

o’ziga xos yo’lni ishlab chiqish zarur edi. O’zbekistonning taraqqiyot yo’li bozor iqtisodiyoti va 

demokratik  tamoyillar  qaror  topgan  ilg’or  davlatlar  tajribasiga,  respublikamiz  iqtisodiyotining 

haqiqiy  holati  va  imkoniyatlariga,  xalqning  mentaliteti  va  tarixiy  an’analariga,  aholining  tub 

o’zgartirishlarga  tayyorlik  darajasiga  tayangan  holda  Prezidentimiz  Islom  Karimov  tomonidan 

ishlab chiqildi. 

O’zbekistonning  o’ziga  xos  taraqqiyot  yo’li  Islom  Karimovning  asarlari,  ma’ruza  va 

nutqlarida yangi ma’no-mazmuni bilan to’ldirilib, aniqlashtirilib borildi. 1993-yilda nashr etilgan 

«O’zbekiston – bozor munosabatlariga o’tishning o’ziga xos yo’li» nomli asarida Islom Karimov 

yangi jamiyat qurishning besh tamoyilini asoslab berdi. 

1.

 

Iqtisodiyotni mafkuradan to’la xoli qilish, iqtisodning siyosatdan ustunligi, o’ziga xos 

ichki qonunlarga muvofiq rivojlanishi. 

2.

 

Davlat – bosh islohotchi, iqtisodiy o’zgarishlarning tashabbuskori. 

3.

 

Qonun ustivorligi, islohotlarning mustahkam huquqiy asoslarga qurilishi, qonun oldida 

hammaning baravarligi va hammaning qonunga bo’ysunishi. 

4.

 

Bozor  iqtisodiyotiga  o’tishning  barcha  bosqichlarida  kuchli  ijtimoiy  siyosat  yuritish, 

aholining muhtoj tabaqalarini ijtimoiy himoyalashning ustivorligi. 

5.

 

Bozor  iqtisodiyotiga  bosqichma-bosqich  va  izchil  ravishda  o’tish,  ya’ni  islohotlarni 

inqilobiy sakrashlarsiz amalga oshirish. 

---

Shunday qilib, O’zbekistonning o’ziga xos taraqqiyot yo’li nazariy va amaliy jihatdan puxta 

belgilab  olindi.  Taraqqiyotning  «o’zbek  modeli»  bundan  oldin  yaratilgan  va  mavjud  bo’lgan 

modellarning birortasini takrorlamagan holda, o’z mohiyati va mazmuni jihatidan butunlay yangi 

taraqqiyot modelidir. Bu yo’l xalqimiz tomonidan ham, xalqaro maydonda ham taraqqiyotning 

«O’zbek modeli» deb qabul qilindi. 

Siyosiy  islohotlar.  Huquqiy  demokratik  davlat  asoslarining  barpo  etilishi  Mustaqillikning 

dastlabki  yillaridan boshlab O’zbekiston o’z siyosiy mustaqilligini mustahkamlash, demokratik 

davlat va fuqarolik jamiyati qurishga yo’naltirilgan chuqur siyosiy islohotlar o’tkazish yo’lidan 

bormoqda. 

Milliy huquqiy davlat qurilishida quyidagi omillarga tayanildi: 

>

 

Xalqaro tan olingan huquqiy tamoyillar inobatga olindi; 

>

 

Rivojlangan demokratik davlatlar tajribasiga tayanildi; 

>

 

Ko’p ming yillik o’zbek davlatchiligi tarixi va o’ziga xos ma’naviy-axloqiy 

qadriyatlariga asoslandi; 

>

 

Vakillik hokimyatini vujudga keltirishning eng demokratik tizimi-qonun chiqaruvchi, ijro 

etuvchi va sud hokimiyatini barpo etish yo’lidan bordi; 

>

 

Davlat boshqaruvining yangi, zamonaviy va samarali tizimi prezidentlik boshqaruv 

usulini yaratish yo’li tanlandi. 

O’zbekiston  mustaqilligi  e’lon  qilingan  paytda  1990-yil  fevralda  saylangan  qonun 

chiqaruvchi  hokimiyat  organi-Oliy  Kengash  faoliyat  ko’rsatmoqda  edi.  O’zbekistonda 

demokratik  islohotlarni  bosqichma-bosqich  amalga  oshirish  yo’lidan  borilib,  birdaniga  Oliy 

Kengashni  tarqatib  yuborilmadi.  U  1990-1994-yillarda  qonun  chiqaruvchi  hokimiyat  organi 

sifatida  faoliyat  yuritdi  va  o’z  vakolat  muddati  davrida  200  ga  yaqin  qonun  va  500  dan  ortiq 

qarorlar tayyorladi va qabul qildi.