O‘zbekiston respulikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

Joytun madaniyati.

 Janubiy Turkmaniston hududidagi mil.avv. VI-V ming yilliklarga oid 

madaniyat.  Bu  yerdan  Markaziy  Osiyodagi  birinchi  paxsa  uylar  qoldiqlari,  sopol  idishlar 

namunalari  aniqlangan.  Aholisi  asosan  dehqonchilik,  chorvachilik  va  qisman  ovchilik  bilan 

shug‘ullangan.  

---

 Kaltaminor  madaniyati

.  Bu  madaniyat  yodgorliklari  qadimgi  Xorazm  hududidan 

topilgan  bo‘lib,  mil.avv.  V-IV  ming  yilliklarga  oiddir.  Topilmalar  Kaltaminor,  qabilalarining 

baliqchilik, ovchilik va qisman hunarmandchilik bilan shug‘ullanganidan dalolat beradi.  

 Hisor  madaniyati.

  Asosan,  Hisor-Pomir  tog‘laridan  topilgan.  Miloddan  avvalgi  V-IV 

ming  yilliklarga  oid.  Hisorliklar  sopol  idishlar  yasab,  asosan  chorvachilik,  ovchilik,  qisman 

termachilik bilan shug‘ullanganlar.  

Navoiy  viloyati  hududida  qariyb  7  ming  yil  muqaddam  ajdodlarimiz  qo‘li  bilan  loydan 

yasalgan  xumcha  topildi.  Neolit  davrida  odamzod  tarixida  tsivilizatsiyaning  eng  muhim 

ko‘rinishi  yuz  bergan  edi.  Bu  davr  odamlari  o‘zlarining  betinim  mehnati  natijasida 

kuzatuvchanlik qobiliyatlarini oshirdilar. Ular ibtidoiy bilimlarga ega bo‘lib, bu tushunchalarni 

hayotga tadbiq qildilar. Bu taraqqiyot inson hayotida termachilikdan ishlab chiqarish   yo‘siniga 

o‘tishda  namoyon  bo‘ldi.    Ya’ni  ovchilikdan,  termachilikdan,  baliq  ovlashdan  chorvachilikka, 

dehqonchilikka,  ziroatchilikka,  metalldan  foydalanishga,  sopol  ishlatishga  o‘tdilar.  Xullas,  bu 

davr insoniyat taraqqiyotining dastlabki eng yirik odimlaridan biri bo‘lgan. 

Eneolit  (mis-tosh) davrida  Markaziy   Osiyoda  kuyidagi  tarixiy-madaniy jarayonlar  yuz 

beradi: 

        - xo‘jalik yuritishda haydama dehqonchilik ustunlik qiladi;  

        - misdan ishlangan qurollar paydo bo‘ldi;  

        - paxsadan va xom o‘ishtdan  katta-katta uylar qurildi;  

 - kulolchilikda muhim texnika yutug‘i-xumdonlardan foydalanila boshlandi; 

 

        -  odamlar  o‘troq  hayotga  o‘ta  boshladilar,  turli  hayvonlarning  loydan  yasalgan  va  ona 

Urug‘i (matriarxat) ga xos haykalchalar paydo bo‘ldi;