|
Ijtimoiy hayot.
Aholini ijtimoiy himoyalashga alohida e’tibor berilmoqda.
O’zbekistonda islohotlar boshlangan dastlabki paytdayoq, uning asl maqsadi insonga
munosib turmush va faoliyat sharoitlarini vujudga keltirishdan iborat, deb
belgilangan edi. Bozor munosabatlariga o’tishning ilk davridan boshlab aholini
oldindan ijtimoiy himoyalash yuzasidan zarur chora-tadbirlar ko’rib borildi. Shu
maqsadda miqdori muntazam o’zgartirib turilgan ish haqi, pensiyalar, turli nafaqalar,
stipendiyalar, kompensatsiya to’lovlari tarzidagi pul to’lovlari keng qo’llanildi.
Mamlakatning 2 mln. 640 ming fuqarosi pensiya va moddiy yordam oladi.
Bunday to’lovlar miqdori 2000-yilda 187,8 mlrd. so’mni tashkil etdi.
Faqat 2000-yilning o’zida aholining kam ta’minlangan qismiga fuqarolarning
o’zini o’zi boshqarish organlari-mahalla yig’inlari orqali 54,2 mlrd. so’m miqdorida
nafaqa, ko’mak va boshqa turdagi yordamlar berildi.
Mustaqillik yillarida mamlakatda 70 mln. kv.m. turar joylar, 19,5 ming o’rinli
kasalxonalar, 95,7 ming marta tashrifli poliklinikalar, 805,9 ming o’rinli maktablar,
15,3 ming o’rinli akademik litseylar, 126,5 ming o’rinli kasb-hunar kollejlari qurilib
207
foydalanishga topshirildi.
Aholini ichimlik suvi bilan ta’minlash va gazlashtirish bo’yicha keng qamrovli
dasturlar amalga oshirilmoqda. 1991-2000-yillarda 22,6 ming km. suv quvurlari va
54,1 ming km. gaz tarmoqlari yotqizildi. Aholining uy-joylarini gazlashtirish darajasi
46,2 foizgacha, ichimlik suvi bilan markazlashgan holda ta’minlash esa 64,2 foizdan
77,6 foizgacha ko’tarildi.
Yosh oilalarni qo’llab-quvvatlash dasturi amalga oshirilmoqda. 2009-2012-
yillarda mamlakatimizning 159 ta qishloq tumanida namunaviy loyihalar asosida 900
dan ortiq yangi uy-joy massivlari barpo etildi, 33 ming 500 dan ziyod yakka
tartibdagi uy-joy foydalanishga topshirildi. 2013-yilning o’zida esa 10 mingta ana shu
tipdagi uylar qurildi.
Respublikada aholiga tibbiy va ijtiomiy xizmat ko’rsatishning rivojlangan tizimi
bunyod etildi. Mustaqillik yillarida ambulatoriya-poliklinika muassasalarining soni 3
mingdan 4,8 minggacha yoki 1,6 baravar ortdi. Qishloq joylairda 1600 ta vrachlik
punktlari ochildi.
Aholiga 81,5 mingdan ortiq shifokorlar turli ixtisosliklar bo’yicha malakali tibbiy
yordam ko’rsatmoqda.
1994-yilda aholining dori-darmonga bo’lgan ehtiyoji Respublikada ishlab
chiqarilgan mahsulot hisobiga bor-yo’g’i 4,5 foizga qondirilar edi. 2003-yilga kelib,
katta miqdorda sarmoya jalb etilganligi hisobidan, bu ko’rsatkich 25 foizgacha o’sdi.
2013-yilning o’zida Respublikamizda 146 ta yangi zamonaviy tibbiyot muassasalari
ishga tushirildi.
2012-yilda Toshkentda o’tkazilgan Ona va bola salomatligiga bag’ishlangan
xalqaro ilmiy konferensiyada qayd etilgan ma’lumotlarga ko’ra mustaqillik yillarida
aholining o’rtacha umri 66 yoshdan 73,5 yoshga uzaygan.Onalar o’limi 2 baravar,
bolalar o’limi esa 3 baravarga kamaygan.
Keyingi yillarda ham davlat byudjeti xarajatlari tarkibida ijtimoiy sohaga
yo’naltirilgan xarajatlar yuqori darajada saqlanib qoldi va 2014-yilda umumiy
xarajatlarning 60 foizini tashkil etdi.
2014-yilga kelib mamlakatimizdagi har uch oilaning bittasiga shaxsiy yengil
avtomobil, har 100 oilaga o’rtacha 80 ta muzlatkich, 146 ta televizor (ba’zi oilalarda
2-3 tadan) to’g’ri kelmoqda. Har bir oila 3-4 tadan uyali telefonlarga ega.
O’zbekiston dunyoda o’z xalqining sog’ligi haqida eng ko’p qayg’uradigan
davlatdir. 1997-yil yurtimizda “Inson manfaatlari yili”, 1998-yil “Oila yili”, 1999-yil
“Ayollar yili”, 2000-yil “Sog’lom avlod yili”, 2001-yil “Onalar va bolalar yili”,
2002-yil “Qariyalarni qadrlash yili”, 2003-yil “Obod mahalla yili”, 2004-yil “Mehr
va muruvvat yili”, 2005-yil “Sihat-salomatlik yili”, 2006-yil “Xomiylar va
shifokorlar yili”, 2007-yil “Ijtimoiy himoya yili”, 2008-yil “Yoshlar yili”, 2009-yil
“Qishloq taraqqiyoti va farovonligi yili”, 2010-yil “Barkamol avlod yili”, 2011-yil
208
“Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik yili”, 2012-yil “Mustahkam oila yili”, 2013-
yil “Obod turmush yili”, 2014-yil “Sog’lom bola yili”, 2015-yil “Keksalarni
e’zozlash yili” deb e’lon qilinib maxsus davlat dasturlari asosida xalqimizga munosib
turmush sharoitlari yaratib berilmoqda.
Bir so’z bilan aytganda mustaqillik yillarida iqtisodiyotning boshqaruv tizimi
tubdan o’zgartirildi, xo’jalik yuritishning bozor iqtisodiyotiga mos yangi tizimi
yaratildi. Bozor infratuzilmasi asoslari barpo qilindi. Mamlakatimiz iqtisodiy
tanazzul davridan o’tib oldi, makroiqtisodiy va moliyaviy barqarorlikka erishildi,
iqtisodiy o’sishni ta’minlovchi zarur shart-sharoitlar vujudga keldi. Xususiy
mulkchilikning huquqiy asoslari yaratildi. Davlat mulkini xususiylashtirish natijasida
ko’p ukladli iqtisodiyot shakllandi. Eng muhimi, odamlarimizning tafakkuri, hayotga
bo’lgan munosabati tubdan o’zgarmoqda. Turmush darajasi, oilasining farovonligi
o’ziga bog’lik ekanligini tushunib yetayotgan odamlar tobora ko’payib bormoqda.
Do'stlaringiz bilan baham: |
