O‘zbekiston respulikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

Joytun madaniyati.
Janubiy Turkmaniston hududidagi mil.avv. VI-V ming 
yilliklarga oid madaniyat. Bu yerdan Markaziy Osiyodagi birinchi paxsa uylar 
qoldiqlari, sopol idishlar namunalari aniqlangan. Aholisi asosan dehqonchilik, 
chorvachilik va qisman ovchilik bilan shug‘ullangan.
 Kaltaminor madaniyati
. Bu madaniyat yodgorliklari qadimgi Xorazm 
hududidan topilgan bo‘lib, mil.avv. V-IV ming yilliklarga oiddir. Topilmalar 
Kaltaminor, qabilalarining baliqchilik, ovchilik va qisman hunarmandchilik bilan 
shug‘ullanganidan dalolat beradi.
 Hisor madaniyati.
Asosan, Hisor-Pomir tog‘laridan topilgan. Miloddan 
avvalgi V-IV ming yilliklarga oid. Hisorliklar sopol idishlar yasab, asosan 
chorvachilik, ovchilik, qisman termachilik bilan shug‘ullanganlar.
Navoiy viloyati hududida qariyb 7 ming yil muqaddam ajdodlarimiz qo‘li bilan 
loydan yasalgan xumcha topildi. Neolit davrida odamzod tarixida tsivilizatsiyaning 
eng muhim ko‘rinishi yuz bergan edi. Bu davr odamlari o‘zlarining betinim mehnati 
natijasida kuzatuvchanlik qobiliyatlarini oshirdilar. Ular ibtidoiy bilimlarga ega 
bo‘lib, bu tushunchalarni hayotga tadbiq qildilar. Bu taraqqiyot inson hayotida 
termachilikdan ishlab chiqarish yo‘siniga o‘tishda namoyon bo‘ldi. Ya’ni 
ovchilikdan, termachilikdan, baliq ovlashdan chorvachilikka, dehqonchilikka, 

---

20 
ziroatchilikka, metalldan foydalanishga, sopol ishlatishga o‘tdilar. Xullas, bu davr 
insoniyat taraqqiyotining dastlabki eng yirik odimlaridan biri bo‘lgan. 
Eneolit (mis-tosh) davrida Markaziy Osiyoda kuyidagi tarixiy-madaniy 
jarayonlar yuz beradi: 
- xo‘jalik yuritishda haydama dehqonchilik ustunlik qiladi;
- misdan ishlangan qurollar paydo bo‘ldi;
- paxsadan va xom o‘ishtdan katta-katta uylar qurildi;
- kulolchilikda muhim texnika yutug‘i-xumdonlardan foydalanila boshlandi;