O‘zbekiston Respubllkasi Xalq ta'limi vazirligi tasdiqlagan

Tuzilmalashtirilmagan – bu ma’lumotlarni tasvi kelishuv bo‘lmasa, u holda ular tuzilmalashtirilmagan deyiladi.
Tuzilmalashtirilgan –bu ma’lumotlarni tasvi kelishuv bo‘lsa, u holda ular tuzilmalashtirilgan deyiladi.
Ma’lumotlarnishtirilmaganigatuzilmalaquyidagichamisol keltirish mumkin: o‘quvchi (Familiyasi, ismi, otasining ismi, yashash manzili, telefon raqami) haqidagi axborotd

44

yozilgan axborotni ko‘rsatish mumkin: Familiyasi –Nazarov, Ismi –Nodir, Otasining ismi –Axmedovich, Yashash manzili –Navoiy shahar, Telefon raqami [phone].
Ushbu ma’lumotlarnio‘rinishgakeltirsakjadvaltuzilmalashtirilgank ma’lumotga aylanadi:

T/r

Familiyas

Ismi

Otasining

Yashash manzili

Telefon raqami

ismi

1.

Nazarov

Nodir

Axmedovich

Navoiy shahar

[phone]

YODDA SAQLANG !

Ma’lumotlar(MO) –kompyuterborixotirasiga kiritilgan

ma’lum bir struktuo‘zaro-birbiragabilanega

tartiblangan ma’lumotlardir.

ma

SAVOL VA TOPSHIRIQLAR

1. 
   Ma’lumotlardeganda omborinimanitushunasiz?
   

2. 
   MOning modeli haqida ma’lumot bering?
   

3.	Tuzilmalashtirilgan ma’lumot deganda nim
4.	Sinfingizdagi o‘quvchilarning familiyasi, is
	raqami, fanlardan olgan baholari bo‘yicha tuzilmalashtirilmagan
	ma’lumotlarni shakllantiring
		UYGA VAZIFA
1.		10-sinfdarsliklarining mualliflari va chiqgan		yili	bo‘yicha
	tuzilmalashtirilmaganakllantiring.		ma’lum
2.	Sinfingizdagi o‘quvchilarning familiyasi,				is
	bo‘yicha tuzilmalashtirilgan m

21-DARS. MA’LUMOTLAR OMBORINI BOSHQA
TIZIMLARI
MOni tashkil qilish, ularga qo‘shimcha ma’lumotlarnishva ma’lumotlardanfoydalanishuchun maxsus MOlar bilan ishlaydigan dasturiy ta’minotlaro‘ladi.Bundayyaratilishidasturlarmajmuasi za ma’lumotlar omborini boshqarish tizi

45

Ma’lumotlar omborini boshqarish–foydalanuvchilar t tomonidan MOni yaratish, to‘ldirish va birgalikda qo‘llash uchun mo‘ljallangan dasturiy vositalar tizimidir.
MOBTlariga MS Access, OpenOffice.org Base, Cache, IMS, Firebird, MySQL kabi dasturiy vositalar misol bo‘ladi.
MOBTning asosiy xususiyatlari –bu nafaqat ma’lumo saqlashda ishlatiladigan protseduralar tarkibi bo‘lmasdan, ularning strukturasini ham tasvirlaydio‘zidasaqlabvaMOBTostida. Ma’ boshqariladigan fayl oldin ma’lumomotlar ombori” deb yuritila boshlanadi.
MO yaratishda quyidagilarga e’tibor

1. 
   ma’lumotlaro‘rinishi ularnituri,qo‘llaydigank dastu bo‘lmasligi lozim;
   

2. 
   ma’lumotlar ombordagi kerakli m biror dasturni tuzishga hojat qolmasligi lozim.
   

Shuni ta’kidlash lozimki,MOBT hozirgasosan relyatsion modellar asosida tashkil qilinmoqda. Shu sababli, Microsoft Office korporatsiyasi ham eng ommalashgan dasturiy vositalarini yaratmoqda. Bu dasturiy vositalar ixtiyoriy sohada yuqori darajadagi professional hujjatlar tayyorlash imkonini beradi. Shulardan biri MOlar bilan ishlashga mo‘ljallangan Microsoft Access dasturidir.



YODDA SAQLANG !
Ma’lumotlar omborini bos– foydalanuvchilar tomonidan birgalikda qo‘llashuchun mo‘ljallang tizimidir.



SAVOL VA TOPSHIRIQLAR

1. 
   MOBTgaf beringta’ri.
   
2. 
   MOni yaratuvchi qanday dasturiy vositalarni bilasiz?
   
3. 
   MOning modeli haqida ma’lumot bering.
   
4. 
   Sinfingiz o‘quchilarining familiyasi, ismi, yashash manzili
   

to‘g‘risidagi ma’lumotlarni sh

46

UYGA VAZIFA
1. Fanlarga oid kitoblarning nomi, chiqgan yili va mualliflari to‘g‘risidagi ma’lumotlarni sh

2. 
   Respublikamizning viloyatlari, ularning maydoni va aholi soni to‘g‘risidagi ma’lumotlarni sh
   

22-DARS. AMALIY MASHG‘ULOT

1. 
   Sinfingiz o‘quvchilari haqida MO yaratish uchun modellar yarating.
   

2. 
   Quyidagi jadvalni yarating va uni sinfingiz o‘quvchilari haqidagi ma’lumotlaro‘ldiring: bilan t
   

1.	Familiyasi	Ismi		Fanlardan olgan baholari
			Matematika	Fizika	Kimyo	Biologiya	Tarix
2.
3.
4.

3. 
   Quyidagi ierarxiv modelning chizmasini katakchalarni to‘ldiring:
   

Dasturlash tili

4. Quyidagi

tarmoqli modelning chi

katakchalarni to‘ldiring:

Fan1

Fan2

Fan 3

O‘quvi1
47

5. Quyidagi relyatsion modelning ch jadvallarni to‘ldiring:

Jadval

Ustun (maydon)

Kompyuter

Talab	Talab	Yetkazib	Soni	Narxi	Qatorlar
raqami	sanasi	berilgan
					(yozuvlar)
		kun

			Ta’min
Ehtiyot qism
								Raqami	Manzili
	Talab	Talab	Yetkazib
	raqami	sanasi	berilgan kun

6. 
   Ierarxiv modellarga misol keltiring va uning chizmasini hosil qiling.
   
   7. 
      Tarmoqli modellarga misol keltiring va uning chizmasini hosil
      

qiling.

7. 
   Relyatsion modellarga misol keltiring va uning chizmasini hosil
   

qiling.