O’zbekiston respublikasioliyva o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti hisob va audit fakulteti

1.2. Korxona   ustav, qo’shilgan va rezerv  kapitalining   tarkibi   va     

uni  shakllantirish  manbalari 

 

Bozor  iqtisodiyoti  sharoitida  yangi  tashkil  etilayotgan  korxonalar  o'z 

moliyaviy  va  moddiy    resurslarini  mustaqil  shakllantiradi.  Bunday  resurslar, 

odatda, korxona  ta'sischilari  tomonidan  o'z  xususiy  mulklarini  ustav  kapitaliga 

ulushi sifatida qo’shish bilan yaratiladi. 

 Ustav  kapitali - huquqlar va imtiyozlar olish uchun korxona muassislari 

tomonidan ta'sis hujjatlariga muvofiq qo'shilgan (to'langan) hamda korxonaning 

xo'jalik  faoliyatini  amalga  oshirish  uchun  zarur  bo'lgan  moddiy  boyliklar,  pul 

mablag'lari va xarajatlar majmuidir. 

Ustav kapitalining xususiyatlariga quyidagilar kiradi: 



 

Ustav  kapitalining  miqdori  korxona  ustavi  va  ta’sis  shartnomasiga 

muvofiq  belgilanadi  va  nisbatan  doimiy  harakterga  ega  bo‘ladi.  Uning 

birlamchi  miqdorini  o‘zgarishi  faqat  korxona  ustavini    davlat  qaydnomasidan 

qayta o‘tkazish yo‘li bilan amalga oshiriladi; 

---

12 

 



 

Ustav  kapitalini  haqiqatda  shakllantirish  vaqt  bo‘yicha  chegeralanadi. 

O‘zbekiston  Respublikasi  qonunlariga  muvofiq,  korxonalar  ustav  kapitalini 

shakllantirishning  oxirgi muddati  bo‘lib ta’sis etilgan sanadan boshlab bir yil; 



 

Ustav kapitaliga ta’sischilarning hissalari uzoq va qisqa muddatli aktivlar 

bilan,  ya’ni  asosiy  vositalar,  nomoddiy  aktivlar,  kapital  va  moliyaviy 

investitsiyalar,  tovar-moddiy  boyliklar  va  pul  mablag‘lari  bilan  kiritilishi 

mumkin; 



 

Ta’sischilarning    ustav  kapitalidagi  hissalari  korxonaning  sof  foydasini  

hissali    usulda  taqsimlashga,  aksiyalarning    soni  esa  sof  foydani    ularning  har 

biriga mos ravishda taqsimlashga  asos bo‘lib hisoblanadi. Davlat korxonalarida 

sof  foyda  taqsimlanmaydi  va  ustav  kapitalining  miqdorini  oshirishga 

yo‘naltiriladi.