O’zbekiston respublikasioliyva o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti hisob va audit fakulteti

emission 

daromad

 (Kt 8521-schyot); 

-

 

 jamg’arma,  iste’mol  va  boshqa  fondlar  hamda  ishlatilmagan 

zaxiralar mablag’lari; 

-

 

 oldingi yil yakuni bo’yicha taqsimlanmagan foyda; 

-

 

grantlar,  subsidiyalar  va  kaytarib  berilmaydigan  yordamlar 

xisobiga (Kt 8810-schyot); 

-

 

aktivlarni  qayta  baxolashdan  xosil  bo’lgan  manba  hisobiga  (Kt 

8531-schyot); 

-

 

 dividendlar hisobiga. 

---

53 

 

Auditor ustav kapitali kamaytirilishining asosliligini ham tekshiradi. 

Yuqorida  nomi  qayd  qilingan  qonunning  22-moddasiga  muvofiq 

“Jamiyatning  ustav  fondi  aktsiyalarning  nominal  qiymatini  yoki  ularning 

umumiy sonini qiskartirish yo’li bilan, shu jumladan aktsiyalarning bir qismini 

jamiyatning o’zi keyinchalik muomaladan chiqarish sharti bilan sotib olish yo’li 

bilan kamaytirilishi mumkin” (18) 

Auditor 

ustav 

kapitalining 

korxona 

xususiy 

manbalarining 

kapitallashtirilishi 

hisobiga 

ko’paytirilishi, 

yoki 

yuqoridagi 

holatda 

kamaytirilishi  to’g’risida  aktsiyadorlar  majlisining  qarori  mavjudligini  ham 

aniqlaydi.  Ustav  kapitali  ko’paytirilganda  qo’shimcha  aktsiyalar  qiymatini 

to’lash shakli ularni joylashtirish tug’risidagi qaror bilan belgilanadi. 

Keyinchalik  auditor  asosiy  va  qo’shimcha  chiqarilgan  aktsiyalar 

kiymatining 

to’lanishini 

tekshiradi. 

“Aktsiyadorlik 

jamiyatlari 

va 

aktsiyadorlarning  xuquqlarini  himoya  qilish  to’g’risida”gi  qonunning  37-

moddasiga muvofiq “Jamiyat aktsiyalariga haq to’lash bozor qiymatida amalga 

oshiriladi” (18). 

Faqat    quyidagi  hollardagina    aktsiyalar  ularning  bozor  qiymatidan 

arzonroq narxda joylashtirilishi mumkin: 

-

 

jamiyatning  qo’shimcha  oddiy  aktsiyalari  oddiy  aktsiyalar  egalari 

bo’lgan aktsiyadorlarga joylashtirilib, ular oddiy aktsiyalarni bozor qiymatining 

to’qson  foizidan  past  bo’lmagan  narxda  sotib  olishdan  iborat  o’z  imtiyozli 

xuquqlarini ro’yobga chiqargan hollarda; 

-

 

qo’shimcha  aktsiyalar  vositachi  ishtirokida  joylashtirilib,  ularning 

bahosi  bozor  bahosidan  ko’pi  bilan  bunday  aktsiyalarni  joylashtirish  baxosiga 

nisbatan foizlarda belgilangan vositachilik xaqi miqdorida arzon bo’lganida. 

Ustav  kapitali  auditorlik  tekshiruvidan  o’tkazishning  yakunlovchi 

bosqichida  uning  eng  kam  miqdori  to’g’risidagi  qonunchilik  talablariga    rioya  

qilinishi ham aniqlanadi. 

Ustav  kapitalining  sintetik  va  analitik  hisobini  yuritishning  to’g’riligi 

mazkur  korxonada  qo’llanilayotgan  xisob  shaklining  registrlari  (memorial-

---

54 

 

orderlar,  daftarlar,  jurnal-orderlar,  mashinagrammalar  va  x.k)  ma’lumotlarini 

tekshirish bilan aniqlanadi. 

Ustav  kapitalining  analitik  xisobini  tekshirishda  nafaqat  uning  sintetik 

xisob  ma’lumotlariga  tengligi,  balki  aktsiyalarning  turlari,  ularning  egalari, 

aktsiyalar uchun xisob-kitoblarning axvoli va boshqalar bo’yicha axborot olish 

imkoniyatlari ham aniqlanadi. 

Shuningdek,  auditor  “Aktsiyadorlik  jamiyatlari  va  aktsiyalarning 

xuquqlarini himoya qilish to’g’risida”gi qonunning 47-50 moddalariga muvofiq