O‗zbekiston respublikasioliy va o‗rta


Tanishuv va tanishtiruv qoidalari



Download 1,82 Mb.
Pdf ko'rish
bet32/309
Sana11.01.2022
Hajmi1,82 Mb.
#352721
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   309
Bog'liq
этика ва этикет Дарслик

 
Tanishuv va tanishtiruv qoidalari 
 
Odob  qoidalari  (oddiy  xavfsizlik  nuqtai  nazardan  ham)  notanish  odamlar  bilan 
ko‗chada,  transportda,  restoran,  teatr  hamda  boshqa  jamoat  joylarida  tanishishni 
taqozo  etmaydi.  Bir tarafdan,  o‗zingizni notanish  odamga  bog‗lashga  harakat qilish 
odobsizlikdir.  U  siz  bilan  muloqot  qilishni  istamayotgan  bo‗lishi  mumkin.  Boshqa 
tarafdan,  birinchi  uchragan  odam  bilan  tanishuv,  layoqatsizlik,  ba‘zida  esa  xavflidir 
ham! Xudo biladi u odam kim bo‗lib chiqadi. 
Unda qanday tanishish lozim? 
Odob  qoidalariga  binoan,  turmush  mezonlari  bo‗yicha  ham,  tanishuv  uchun 
o‗rtada  ikki  taraf  uchun  ham  tanish  bo‗lgan  vositachi  orqali  ro‗y  beradi.  Siz  unga 
tanishishni  istagan  odam  bilan  ko‗rishish  uchun  murojaat  qilishingiz  mumkin. 


34 
 
Tanishtirganlaridan  so‗ng,  uning  bunga  javoban  ta‘siridan  uning  qanchalik  siz  bilan 
aloqa qilishni istashini bilib olish mumkin. Agar uning sovuqqonligini his qilsangiz, 
davomiy aloqani ta‘kidlashga urinmagan ma‘qul. 
Tanishtirish  yangi  uchrashgan  kishi  bilan  gaplashish  huquqini  beradi.  Odatda, 
tanishtirish  uchun  vositachi  kerak  bo‗ladi.  Umumiy  tanishshunday  vositachi  bo‗la 
oladi.  Tanishtirish  yoki  tanishish  tanishuvchilarning  yoshiga,  jinsiga  va  tanishtirish 
joyiga bog‗liq bo‗ladi.  
Qayerda va qachon tanishish zarur? Birinchi navbatda, sharoitga qarab kelgusida 
tez-tez  uchrashib  turishga  to‗g‗ri  keladigan  shaxs  bilan  tanishiladi  yoki  tanishtirish 
iltimos  qilinadi.  Asosiy  qoidalari  quyidagicha  so‗zlar  bilan  ifodalanadi: 
«Sizni 
tanishtirsam...», «Tanishtirishga izn bersangiz...», «Gulnora, tanishing..." 
Tanishtiruvchi  kishi  har  ikkala  tamonning  ism,  familiyalarini  mulozamatlik 
bilan ochiq-oydin aytib ularni tanishtiradi. Bu yerdagi asosiy qoida: yosh kishi – katta 
yoshdagi  kishiga,  erkak  –  ayolga,  xodim  –  rahbarga  tanishtiriladi.  Tanishtiruvchi 
kishi  avvalo  yosh  kishining, keyin  kattaning, avval  erkakning keyin  ayolning, avval 
xodimning, so‗ngra rahbarning ismi va familiyasi aytiladi.  
Yoshlarni  katta  yoshdagi  insonga  tanishtirishda,  odatda  savolomuz  murojaat 
qilinadi;  M: 
Ustoz,  magistr  Abdullayevni  siz  bilan  tanishtirishga  ruxsat  bersangiz?,
 
yoki 
Hurmatli  rektor  iqtidorli  talaba  Komilovni  sizga  tanishtirmoqchi  edim?
  Bu 
hollarda tanishtirilayotgan kishi ustoz hamda rektorning ismini aytmaydi. 
Erkak  kishini  ayol  kishiga  tanishtiradilar.  Yoshiga  qarab  yoshlarni  kattalarga 
tanishtiriladi. Hamma vaqt ham, beistisno, erkak kishi ayolga tanishtiriladimi? Yo‗q, 
hamma  vaqt  Shunday  qilinmaydi.  Eri  o‗z  rafiqasini  yor-do‗stiga  tanitishi  o‗z 
xohishiga  bog‗liq: 
“Do„stim  Sardor,  tanishing  –  bu  mening  rafiqam”
  qabilida. 
Odatda,  yaqin  qarindoshlarning  ismlari  avval,  tanish-bilishlarning  ismlari  esa  keyin 
aytiladi.  
Oila  a‘zolarini  tanitganda  ularning  ismlari  aytilmaydi.  Masalan,
«turmush 
o„rtog„im», «opam», «singlim»
yoki
«ukam»
 deyiladi. 
Uy  bekasi  mehmonlarni  kutib  olar  ekan,  ularni  bir-birlari  bilan  tanishtiradi,  uy 
bekasi  o‗rniga  uning  sohibi  tanishtirsa  ham  bo‗ladi.  Kechroq  kelgan  mehmonlarni 
vaqtliroq  kelganlarga  tanishtiradilar.  Agar  mehmonlar  ketma-ket  kirib  kelishsa-yu, 
siz  ularni  tanishtirishga  ulgurmasangiz,  unda  yordamchi  sifatida  yaqinroq 
qarindoshingiz  yoki  do‗stingizni  chaqiring.  Mehmonni  uyga  taklif  qilgach,  avval  u 
yerda  o‗tirganlarga  kelgan  mehmonning  ismini  tanishtiriladi,  so‗ng  bir  chekkadan 
boshqalarning  ismlarini  aytib  tanishtirib  chiqiladi.  Mehmonlar  unchalik  ko‗p 
bo‗lmagan  taqdirda,  alohida  tanishtiriladi.  Erkaklar  o‗rinlaridan  turib  tanishadilar. 
Ayollar  joylarida  o‗tiraveradilar,  ammo  katta  mavqega  ega  bo‗lgan  yoki  yoshi 
kattalarni tanishtirishsa, o‗rinlaridan turishlari mumkin. Agar turli yoshdagi ikki ayol 
tanishayotgan  bo‗lsalar,  yoshi  katta  ayolga: 
«Ruxsatingiz  bilan  sizga  falonchini 


35 
 
tanishtirsam»
 –  deb yoshroq  ayolni  ismi-sharifini  aytib, keyin  yoshi  kattaroq  ayolni 
tanishtirish mumkin. Boshqacha qilib aytadigan bo‗lsak, ayni paytda yosh va mavqe 
muhim  ahamiyat  kasb  etadi.  Xuddi  shu  tarzda  ayol  kishiga  erkak  kishini,  xodimni 
rahbarga  tanishtiradilar.  Agar  ham  mavqe  jihatdan,  ham  yosh  jihatdan  o‗zaro  teng 
bo‗lgan  odamlarni  tanishtirganingizda,  birinchi  bo‗lib,  ulardan  o‗zingizga  yaqinroq 
bo‗lgan  kishini  tanishtirasiz.  Agar  mashhur  odamni  bir  paytni  o‗zida  ko‗pchilikka 
tanishtiradigan bo‗lsangiz, uning ismi-sharifini keltirib o‗tmasa ham bo‗ladi. 
Yaqinlaringiz,  tanishingiz  yoki  do‗stingizni  tanishtirayotganda  ismiga  qo‗shib, 
ma‘lumotlarni  aniqlashtirishingiz  ham  mumkin: 
«Do„stim  Akmal  –  xirurg,  bu  esa 
Begzod  –  kursdoshim».
Tanishtirayotganda  ularning  ismlarini  aniq  va  tushunarli 
tarzda  ayting. 
«bu  kishi  Valijon  –  mashhur  akter  Mahkamning  akasi»
  degan 
aniqliklarning  umuman  keragi  yo‗q.  Odamlarning  ismlarini  yaxshi  yodda  tuta 
olishiga ishonchi bo‗lmagan tanishtiruvchilar 
«Tanishing, marhamat janob ...»
 bunda 
siz  ismni  egasiga  aytishiga  qo‗yib  berasiz.  Bunday  usulni  qo‗llash  mumkin.  Agar 
endigina yig‗ilgan jamoatga yangi odam qo‗shilsa, uning ismini baralla ovozda aytib 
tanishtirsa ham bo‗ladi, qolganlar o‗zlarini tanishtiradilar. 
Jamoat  transportida  yonidia  sherik  bilan  ketayotgan  vaqtda  transportga 
tanishingiz  chiqib  qolsa,  agarda  bir-ikkita  so‗z  aytib  uzoqlashsa,  tanishtirish  shart 
emas,  ammo  agar  suhbat  umumiy  xususiyat  kasb  eta  boshlasa,  uni  do‗stingiz  bilan 
tanishtirganingiz ma‘qul. 
Oila  a‘zolaringizdan  biri  ishxonangizga  ishga  kirdi.  Hamkasabalarga  uni 
tanishtirasizmi?  Agar  sizda u  bilan  sof  kasbiy  munosabatlar  bo‗ladigan bo‗lsa, shart 
emas. 

Download 1,82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   309




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish