O‗zbekiston respublikasioliy va o‗rta



Download 1,82 Mb.
Pdf ko'rish
bet176/309
Sana11.01.2022
Hajmi1,82 Mb.
#352721
1   ...   172   173   174   175   176   177   178   179   ...   309
Bog'liq
этика ва этикет Дарслик

Salomlashish odobi 
Ertalab  turgach,  yuvinib,  qaynota-qaynona,  oila  a‘zolari  bilan  muloqotni  iltifot 
bilan  salom  berish,  "Yaxshi  dam  oldingizmi?"  degan  so‗zni  aytish  bilan  boshlash 
joiz. Assalomu-aleykum, arabcha so‗z bo‗lib, "Sizga tinchlik tilayman" deganidir, bu 
so‗z  to‗liq  aytilishi  kerak.    "Assalom-alayka",  "Va  alayka",  "Salom",  "Salom 
alaykum", "Salom berdik", "Alaykum" kabi qisqa so‗zlar ishlatilmasligi kerak.  
Oiladagi bajarilishi lozim bo‗lgan talablar, ko‗chadagidan kam emas. Tashqarida 
tavoze  bilan,  uyda  qo‗pol  bo‗lgan  odam  hammadan  kamroq  hurmatga  loyiq. 
«Rahmat»»,  «kechirasiz»,  «iltimos»  so‗zlari  shartli  bo‗lsa  ham  juda  zarur  ahamiyat 
kasb  etadi.  Ba‘zida  ayollar  erlarining  buyruqlarini  bajarish  bilan  charchaganlardan 
dugonalariga  shikoyat  qilishini  guvohi  bo‗lamiz.  Kundalik  ayolning  vazifasiga 
kiradigan  narsalar  uchun  er  iltimos  qilishi  shart  emas.  Ammo  u  ayol  kishini  izmida 
bo‗lgan  so‗zlarni:  «iltimos  sigaretim  olib  kel,  ishdan  chalg‗igim  kelmayapti» 
qabilidagi tushunchalarni aytishi shart. Bunda «iltimos» ni ayolga nisbatan qo‗llashni 


153 
 
or  qiladigan  erkaklar  uchun  «azizim,  onajonisi,  ….xon»  kabi  shirin  so‗zlarni 
ishlatishlari mumkin. 
Agar  ayol  har  kuni  dasturxonga  taom  olib  kelsa,  er  hadeb  rahmat  deyaverishi 
shart emas. Yoki ayol kyetishdan oldin er uning ustiga paltosini kiydirib qo‗ysa ham 
ayolni  minnatdorchilik  bildirish  zaruriyat  taqozo  etmaydi.  Ammo  «Vanaxonadagi 
xalatim  olib  keling»  degan  iltimoslarga  minnatdorchilik  bildirish  lozim.  Insonlar 
bilan munosabatda ohang asosiy o‗rinni egallaydi. «Choy quy» degan so‗zning o‗zi 
ham iliq muhabbat bilan yo‗g‗rilgan ohangda eshitilishi, «Choy quying, iltimos!» deb 
aytilgan qo‗rs ohang ko‗ngilni og‗ritishi mumkin. Yuvingandan so‗ng albatta, vanna 
yoki rakovinani yuvib qo‗ying. Bu hammaning burchidir. Idish yuvadigan rakovinaga 
tuflash, og‗iz chayish, tish yoki yuzni yuvish madaniyatsizlikdir. 
Xullas,  uyni  ozoda  tutish  faqat  uy  bekasiga  bog‗liq  emas,  bu  barcha  oila 
a‘zolarini ishidir. 
Ota-onaning  tashqi  ko‗rinish  ham,  ayniqsa,  farzandlar  oldida  muhim  ahamiyat 
kasb  etadi.  Bolani  bog‗chadan  olgani  borganda,  bolalar  kichkina  bo‗lsa  ham 
solishtirish  xususiyatiga  egaligini  unutmasligi  lozim.  Bolalar  ota-onalaridan 
uyalishga yo‗l qo‗ymaslik lozim. Bunda «Ota-onani, ayniqsa, onani sevish shart» deb 
qo‗yilgan talablar doimo o‗zini oqlayvermaydi. Men kelinman, qaynona-qaynotamga 
qaraymi,  erimgami  yoki  bolalargami  deb  boshqalarni  ham  o‗zini  ham  aldaydigan 
kelinlar  oxir-oqibat  soxtalikni  ko‗rsatib  qo‗yadilar.  Atrofdagilarni,  ayniqsa  bolalarni 
bunday  uslub  bilan  o‗ziga  tortish,  ularni  rahmini  keltirish  o‗xshovsiz  hiyla  xolos. 
Axloqshunoslikda  muhabbat  erkinlikda  namoyon  bo‗ladi,  degan  ilmiy  xulosani 
nazardan chetda qoldirmang. 
Hech qachon bolalarning mehnati uchun «pora» bermaslik lozim. «Buni qilsang, 
uni olib beraman» qabilida. Buning o‗rniga unga ixtiyor bergan ma‘qul. Istagan ishni 
tanlab olsin. Ammo bajarsin. Mehnatsiz yashab bo‗lmaslikka o‗rgatish lozim. 
Agar  o‗zingiz  namuna  bo‗lmasangiz  bunday  «tarbiya»ning  hech  foydasi 
bo‗lmaydi. Bolalar oldida bir-birining vazifalarini «eslatib» urushmaslik kerak. Agar 
sizdagi o‗zaro ziddiyatni bolalar bilib qolsalar, ular sizdan foydalana boshlaydilar.  
Bunga qarshi faqat va faqatgina oiladagi axloqiy muhit choradir.
37
 
Oilaviy  bayramlar  –  har  bir  oilaning  shaxsiy  ishidir.  Ammo  tug‗ilgan  kunda 
birlaShuv  va  hamjihatlikning  bo‗lishi  turgan  gap.  Hammaga  ma‘lumki  ayollar  o‗z 
tug‗ilgan kunlarini erlari yoddan chiqarishlarini juda og‗ir qabul qiladilar.  
Er-xotinlar o‗rtasidagi asosiz paydo bo‗laveradagian bahslarning qat‘iy chorasi – 
ko‗p  hollarda  ajrashish  bilan  tugaydi.  Ammo  bunga  noiloj  vaziyatlardagina  yo‗l 
qo‗yish  mumkin.  Munozaradagi  ma‘lum  qoidalarga  amal  qilib,  bu  baxtsizlikdan 
qutulish  mumkin.  Masalan,  hech  qachon  o‗z  norozilikarni  kinoyali  ohangda 
                                                           
37
Abdulla SHer. Axloqshunoslik. O‗zbekiston milliy faylasuflari jamiyati. – Toshket, 2010. 295-b. 


154 
 
aytmaslik  lozim  –  bu  odamni  haqoratlaydi  va  instinktiv  ravishda  qarshilik  qilishga 
undaydi.  Yurakdagi  dardning  hammasini  faqat  mulozamat,  muloyimlik  va  bosiqlik 
bilan  ayta  olish  mumkin.  Bu  oilada  ijobiy  javob  –  tushunishni  vujudga  keltiradigan 
yagona ohangdir. Muomala qila olishning ziddi jizzaki, buyrug‗ona ohangdir.  
Ochiqdan-ochiq odamga achinishni e‘lon qilish ham, aksil ta‘sir beradi. Bundan 
tashqari  fikrni  oxirgacha  aytmaslik, 

Download 1,82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   172   173   174   175   176   177   178   179   ...   309




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish