O‗zbekiston respublikasioliy va o‗rta

Ikkinchi toifa
 – kuzatib turuvchilar. Bundaylar kim g‗olib bo‗lsa,  shu tomonga 
og‗adilar. 
3.
 
Uchinchi  toifa
  –  zamon  talablarini  anglab  yetgan  kishilar.  Afsuski,  bundaylar 
oz
27
. 
Bu  ikki  fikrni  uyg‗un  kelishiga  sabab,  Birinchi  Prezidentimiz  I.Karimovning 
iste‘dodli  dahosidan  dalolatdir.  Chunki,  professor  A.Kovalyov  uzoq  ilmiy 
izlanishlardan  keyin  rahbar  shaxslarni  uch  tipga  bo‗lgan  bo‗lsa,  I.Karimov  amaliy 
tajribadan  kelib  chiqib,  shunday  fikrga  keladi.  Demak,  mamlakatimiz  rahbarining 
                                                           
26
Temur tuzuklari. – T.: G‗afur G‗ulom nomidagi adabiyot va san‘at nashriyoti, 1996. 86-87-betlar. 
27
Karimov I.A.Xavfsizlik va barqaror taraqqiyot yo‗lidan. 6-jild. – T.: ―O‗zbekiston‖, 1998. – B 112. 

---

108 
 
rahbar Shaxsiga doir yangicha talqinlari ilmiy asoslarga egadir. Bu ma‘noda Birinchi 
Prezidentimiz  I.Karimovning  mana  shu  fikrlari  diqqatga  sazovordir:  ―Ayrim 
rahbarlarning g‗alati hislatlari haqida gapirmoqchiman. Ular qo‗l ostidagi odamlarga 
yetarli  e‘tibor bermaydi, o‗zidan  yuqori  amaldorlar oldida  esa,  sakkiz bukilib salom 
beradi.  Ishni  bilmaydi  desangiz,  o‗z  manfaati  yo‗lida  kallasini  shunday  ishlatadiki, 
hayron qolasiz!‖.
28
 
Birinchi  Prezident  ilgari  surgan  rahbar  shaxs  konsepsiyasida  yetakchilarning 
vakolatlari  masalasida  erkinlashtirish  masalasi  muhim  o‗rin  tutadi.  Unga  ko‗ra, 
rahbar  shaxslar  qonuniy  asosdagi  vakolatlaridan  unumli  foydalanishlari  kerak. 
Buning  uchun  Islom  Karimov  rahbar  shaxslarni  ma‘naviy  rag‗batlantirish  yo‗lidan 
boradi. Bir o‗rinda u: ―Viloyat hokimlari hukumatimizning joylardagi vakolatxonasi, 
hokimlar esa Birinchi Prezidentning vakillaridir‖,
29
 deydi 
Islom Karimov o‗zbek davlatchiligi boshqaruvi tarixida yangi, o‗ziga xos rahbar 
shaxs talqinini taqdim qildi. Uning mohiyati fikrda o‗z ifodasini topgan: ―Rahbarlik – 
lavozim,  mansab  emas,  avvalo,  odamlarga  xizmat  qilish.  Rahbar  degani  hammadan 
ko‗proq  ishlab,  fuqarolar  saodati  va  yurti  ravnaqi  uchun  yelib  yuguradigan  fidoyi 
inson bo‗lishi kerak‖.
30
 
Davlat  xizmatidagi  xodimlarning  huquqiy  va  axloqiy  madaniyati  bir-biriga 
mutanosib  bo‗lishi  kerak.  Shu  munosabat  bilan    mansabdor  shaxslarda  siyosiy 
hislatlar bilan  bir qatorda, axloqiy fazilatlarni shakllantirish zaruriy holdir. Axloqiy 
barkamollik  davlat  xizmatidagi  xodimlarning  ishbilarmonlik  sifatlaridan  biri 
hisoblanadi.  
O‗zbekiston 
Respublikasi 
Prezidenti 
Shavkat 
Mirziyoyev 
o‗zining 
Mamlakatimizni  2016  yilda  ijtimoiy-iqtisodiy  rivojlantirishning  asosiy  yakunlari  va 
2017  yilga  mo‗ljallangan  iqtisodiy  dasturning  eng  muhim  ustuvor  yo‗nalishlari‖ga 
bag‗ishlangan  Vazirlar  Mahkamasining  kengaytirilgan  majlisidagi  ma‘ruzasida: 
―Endi har birimiz, eng avvalo, davlat boshqaruvi organlari rahbarlarining vazifasi  – 
o‗zimiz  mas‘ul  bo‗lgan  soha  va  tarmoqda  ishlarning  ahvolini  tanqidiy  baholash 
asosida  zimmamizga  yuklatilgan  vazifalarni  mas‘uliyat  bilan    bajarishni 
ta‘minlashdan  iborat. 
Shunday 
davr 
keldi,
31
‖-  bejizga  ta‘kidlamagan.  
       Jamiyatda mutlaq, abadiy va o‗zgarmas axloq yo‗q. Axloq tarixan o‗zgaruvchan 
va  nisbiy  mustaqillikka  ega  bo‗lgan  ijtimoiy  hodisadir.  Uning  bu  xususiyatlari 
umumiy  axloqning  tarkibiy  qismlaridan  biri  bo‗lgan 
kasb  axloqida
  ham  yaqqol 
namoyon  bo‗ladi.  Jamiyat  rivojining  tarixida  ijtimoiy  mehnat  taqsimotining  paydo 
                                                           
28
Karimov I.A.Bizdan ozod va obod Vatan qolsin. 2-jild. – T.: ―O‗zbekiston‖, 1996. - B 43. 
29
Karimov I.A. Bunyodkorlik yo‗lidan. 4-jild. – T.: ―O‗zbekiston‖, 1996, - B.135. 
30
Karimov I.A. Bizdan ozod va obod Vatan qolsin. 2-jild. – T.: ―O‗zbekiston‖, 1996. - B.45. 
31
O‗zbekiston  Respublikasi  Prezidenti  Shavkat  Mirziyoyevning  Mamlakatimizni  2016  yilda  ijtimoiy-iqtisodiy 
rivojlantirishning asosiy yakunlari va 2017 yilga mo‗ljallangan iqtisodiy dasturning eng muhim ustivor yo‗nalishlari‖ ga 
bag‗ishlangan Vazirlar Mahkamasining kengaytirilgan majlisidagi ma‘ruzasi. www.gov.uz. 

---

109 
 
bo‗lishi  mehnatning  bir  turi  bilan    band  bo‗lgan  kishilar  guruhining  kasb  -  hunar 
jihatidan  ajralib  chiqishiga  va  Shunga  muvofiq  ravishda  turli  xil  mutaxassislikning 
vujudga kelishiga sabab bo‗ldi. Bu esa har bir insonning qilayotgan mehnat tarziga, 
mehnatni tashkil qilish usullariga qarab, ulardan muayyan turdagi harakatlar va ruhiy 
quvvatlarni  sarflashni  talab  etadigan qaytarilmas,  o‗ziga  xos ko‗nikmalarni vujudga 
keltiradi.  Inson  voyaga  yetib,  bir  kasbning  boshini  tutgach,  o‗z  kasbi  doirasida 
odamlar bilan  muntazam munosabatda bo‗ladi.