O’zbekiston Respublikasioliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Samarqand davlat unversiteti

XVII ASRDAN XIX ASRNING YARMIGACHA TARBIYA, MAKTAB VA PEDAGOGIK FIKRLAR RIVOJI

XVII - XVIII asrlar va XIX asrning birinchi yarmida Buxoro, Qo`qon va Xiva xonliklarida ilm - fan taraqqiyoti.
XV asrning oxiri va XVI asr boshlarida Movorounnahrda 150 yil hukmronlik qilgan temuriylar sulolsai inqirozga uchradi. XV asr oxirida Shayboniyxon Utror qalasaini, Turkistonni so`ngra Buxoro, Samarqand, Farg`ona vodiysini, 1506 yili Hirotni bosib oldi. Eron shohi bilan urushda Shayboniyxon (1510) halok buldi. XVI asrda Ashtorxoniylar hukmronligi o`rnatildi. O`zaro nizolar avj olib ketdi, natijada Movarouunahrda uchta xonlik, avvalo, Buxoro va Xorazm, XVIII asr oxiriga kelib Qo`qon xonligi qaror topdi.
Buxoro xoni Abdullaxon davrida boshqa davlatlar bilan har tomonlama aloqalar o`rnatishga erishildi. Jumladan Xindistonda shox Akbar, SHarqiy Ovrupada Ivan Grozniy bilan do’stona munosabatlar o’rnatildi.
Abdullaxon o’z atrofiga yozuvchi, shoir va olimlarni to’plab ularga homiylik qildi. SHoirlar orasida, Ayniqsa Mushfikiy o’z madxiyalari, lirik she’r va hajviyalari bilan shuhrat topdi. Abdullaxonning topshirig’i bilan u turli binolar uchun tarixlar bitdi.
Abdullaxon 1001 ta rabot va sardoba, ko`plab madrasa, masjid, ko`prik, suv omborlari qurdirdi. U yozuvchi, shoir, olimlarni to`plab ularga homiylik qildi.
Saroy muarrixlaridan Hofiz Tanish dalillar asosida "Abdullanoma" nomli tarixiy asarini yozdi.
Tibbiyot sohasida Sultonali Samarqandiy "Dastur al-iloj", Muhammad Yusuf Maxxol "Zubdat ul-kaxollin" asarlarini, shoir va adiblar Bobur, Solix, Majlisiy, Hasan Nisoriy, Binoiy, Vosifiy, Ubaydiylar ijod qildilar.
Shu davrlarda Muhammad Balxiyning "Subxonqulixonnoma", Mir-Muhammad Amin Buxoriyning "Ubaydullanoma", Muhammad Vali samarqandiyning 200 adib haqida ma’lumot beruvchi "Muzakkirul asxob" nomli asarlari, Sayido Nasafiyning Naqshbandiyga bag`ishlab yozgan qasidalari, Sufi Olloyor va Boborahim Mashrabning she’rlari yuzaga keldi.

XIX asrning ikkinchi yarmi va XX asrning 90-yillarigacha bo‘lgan davrda tarbiya va ta’lim tizimi
Turkiston o‘lkasida islom diniy-tarbiyaviy muassasalarining an’anaviy tizimi. Chor Rossiyasining musulmon maktablariga bo‘lgan salbiy munosabati. Turkistonda maktab siyosatining boshlanishi
Turkiston o‘lkasida ilg‘or pedagogik fikrlarning paydo bo‘lishi.
Turkistonda jadidchilik harakatining yoyilishi. Yangi usul maktablarining paydo bo‘lishi. Anbar Otin, Furqat, said Ahmad Siddiqiylarning ta’lim-tarbiya taraqqiyotida tutgan o‘rni.
Abdulla Avloniyning “Turkiy Guliston yoxud axloq” asari va uning yaratilishgi tavsifi. Asardagi asosiy g‘oya. Asarda Abdulla Avloniyning ta’lim-tarbiya haqidagi ta’limoti va tarbiya yo‘nalishi haqidagi fikrlari ning bayoni, asarning ta’limiy-tarbiyaviy ahamiyati.
1917-1991 yillarda O‘zbekistonda ta’lim tizimi va pedagogika.
O‘zbekistonda 1917-1924 yillardagi ma’naviy-madaniy muhit hamda milliy maktab-maorifini joriy qilish borasidagi say’i-harakatlari, oliy ta’limning shakllanishi va kadrlar tayyorlash muammolari (1917-1924). “Turkiston xalq dorilfununi” va “Doril muallimi” (1918) tashkil etilishi.
Ikkinchi jahon urushi yillarida O‘zbekistonda xalq ta’limi va mutaxassis kadrlar tayyorlash muammolari. Urushdan keyingi yillarda xalq maorifi va pedagogik fikrlar. XX asrning 70-80 yillarida O‘zbekistonda xalq ta’limi tizimi.
Iqtisodiy rivojlangan xorijiy davlatlarda ta’lim va pedagogika. Rivojlangan xorijiy davlatlardagi ta’lim-tarbiya, maktab va maorif taraqqiyotining asosiy yo‘nalishlari. AQSHda ta’lim tizimining tuzilishi va o‘ziga xos xususiyatlari. Yaponiyda ta’lim-tarbiya va uning o‘ziga xos xususiyatlari. Fransiyada ta’lim tizimi. Germaniyada ta’lim tizimining rivojlanishi. Rivojlangan xorijiy davlatlar va mustaqil O‘zbekiston Respublikasi ta’lim tizimidagi o‘zaro uyg‘unlik masalalari.