O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta‘limi vazirligi

Tizimli dasturiy ta‘minot
– bu barcha uchun yaratilgan va universal bo‘lgan 
dasturlardir.

---

18 
Dasturiy ta’minot 
Tizimli dasturiy ta’minot 
Amaliy dasturiy 
ta’minot 
Instrumental dasturiy 
ta‘minot 
Operatsion tizimlar 
Hizmat ko’rsatuvchi 
tizimlar
Texnik hizmat 
ko’rsatuvchi tizimlar
Dasturiy qobiq va 
muhitlar
Hizmat dasturlar (utilita) 
Foydalanuvchi amaliy 
dasturlari 
amaliy dasturlar paketi 
Dasturlash tizimlari 
Instrumental vosita 
Modellashtirish 
tizimlari 
Amaliy dasturiy ta‘minot
– bu foydalunuvchilarning o‘zlari uchun va 
o‘zlari tomonidan yaratiladigan dasturlar to‘plami. Uning tarkibiga amaliy dasturlar 
va amaliy dastur paketlari kiradi. Amaliy dasturlar paketi – bu amaliy masalalarni 
yechish uchun mo‘ljallangan dasturlar to‘plamidir. Ularga – ilmiy hisoblashlar, 
modellashtirish va h.k. misol bo‘ladi. 
Instrumental dasturiy ta‘minotlarga dasturlash tizimlari kiritiladi. Dasturlash 
tizim – yangi dastrularni yaratish vositasidir. Masalan, Paskal, Beysik. Oddatda 
ular o‘z tarkibida matn muxarrir, ya‘ni dastur kodini yozish maydoni, translyator va 
standart funktsiyalar kutubxonasi komponntlardan iborat. Eng mashhur 
instrumental tizimlari bu C++, Delphi, Visual Basic, Java, MatLab, BpWin, ErWin 
va boshqalardir. 
TOPSHIRIQ: 
1. Zamonaviy kompyuter dasturiy ta‘minotini tushuntiring. 
2. Dasturiy ta‘minot turlarini aytib o‘ting. 
3. Hozirgi kunda zamonaviy kompyuter dasturiy ta‘minotini sab o‘ting. 
4. Vazifalar paneli kaerda joylashgan? (Odatda bu ekranning pastki qismida 
joylashgan gorizontal qator bo‘lib, undan chapda 
Пуск
tugmasi joylashgan). 
5. Indikatsiya paneli qaerda joylashgan? (Indikatsiya paneli Vazifalar panelini
o‘ng tomonida joylashgan bo‘lib, unda ko‘p foydalanishga to‘g‘ri keladigan 
asosiy indikatorlar belgilari joylashgan bo‘ladi. Masalan, bu yerda vaqtni 
ko‘rsatuvchi indikator joylashgan bo‘ladi.
6. Kontekstli menyu nima? (Kontekstli menyu – bu ob‘yekt ustida bajariluvchi 
buyruqlarni o‘zida saqlovchi boshqaruv elementi). 

---

19