O‘zbekiston respublikasi xalq ta`limi vazirligi

Yunon notiqligining dastlabki bosqichlari va uning boshlanishi bilan bog'liq ma'lumotlar bizgacha yetib kelgan emas. Albatta, yunonlarning davlat boshliqlari chetdan bo'ladigan hujumlarga xalqni, o'z armiyasini jangga ilhomlantira oladigan sarkardalar, so'zamol kishilar, usta notiq bo'lganlari ayon. Lekin tarixchilarning asarlarida ham bu haqda guvohliklar uchraymaydi. Bu haqda ayrim ma'lumotlar uchraydigan manba Gomerning “Iliada” va “Odisseya” dostonlaridir.

Gomerning “Iliada” dostoni Ilion shahrining nomi bilan bog'liq bo'lib, yunonlar Troya shahrini Ilion deb ataganlar. Doston Troya voqealari haqidagi rivoyatlar asosida yozilgan. Asar gekzametr – uzun va qisqa bo'g'inlar almashinuviga asoslangan she'riy o'lchovda yozilgan va 24 kitobni tashkil etadi.

Notiqlik sanati tarixiga nazar tashlaydigan bo‘lsak, uning quyidagi turlarini ko‘rishimiz mumkin:

1.Siyosiy-ijtmoiy notiqlik (siyosiy, iqtisodiy sohadagi, sessiya, anjumandagi, diplomatik, harbiy vatanparvarlik, miting nutqi va h.)

2.Akademik notiqlik (o‘quv yurtlaridagi, ilmiy ma’ruzalar, ilmiy sharh, axborot kabi)

3.Sud notiqligi (Qoralovchi, oqlovchi, o‘z-o‘zini himoya qilish kabi).

4.Ijtimoiy-maishiy notiqlik (madhiya, yubiley yoki maqtov, t1ziya (motam),tabrik (tost,alyor) nutqi kabilar.

5.Diniy notiqlik (xutba, va’z)

Yunonistonda sud jarayonida boshqa birov manfaatini ko‘zlab nutq so‘zlovchilar sinegorlar (hozirgi advokatlar) deyilgan. Logograflar ded ataluvchi toifalar esa sinegorlarning bir ko‘rinishi bo‘lib, nutq matnlarini tuzib, yozib berish bilan shug‘ullanganlar.

Afina tuprog‘ida notiqlik sanatiga juda qiziqish natijasida uning yangi-yangi turlari yuzaga kela boshlagan. Ana shulardan biri epideyktik notiqlik, yani tantanali notiqlikdir.