O`zbekiston respublikasi xalq ta`limi vazirligi

a) b) v)



g) d) e)
128-shakl.
Movzu: Ko'pyoqlik bilan aylanish sirtining o'zaro kesishishi.
Ko'pyoqlikbilan aylanish sirtining kesishish chizig'ini yasash masalasi ko'pyoqlikning yoqlari (tekislik) va qirralari (to'g'ri chiziq) bilan aylanish sirtining kesishishini yasash masalasiga keladi. Bunday jism sirtlarining o'zaro kesishish chizig'i tekis egri chiziqiardan iborat bo'ladi. Bu hiziqiarning qismlari tutashgan nuqtalar ko'pyoqlik qirraiarining sirt bilan kesishgan nuqtalaridir. Bu chi-ziqlar sirtning shakliga va ko'pyoqlik yoqlarining sirtga nisbatan tutgan vaziyatiga bog'iiq bo'ladi.129-shaklda to'g'ri doiraviy silindr bilan uchburchakli priz-maning kesishish chizig'ini yasash ko'rsatilgan.



129-shakl.
Prizma bilan konusning d'zaro kesishbhi. 130 -shaklda uchburchakli prizma bilan konus sirtining kesishish chiziqUuini yasash ko'rsatilgan. Prizmaning yoqlari frontal proyeksiyalovchi tekisliklardir. Demak, bu yoqlarning konus sirti bilan kesishish chizig'i ular-ning frontal proyeksiyalari ustida yotadi. Prizmaning bitta yon yog'i konusning AS yasovchisiga parallel bo'igani uchun konus sirtini parabola, ikkinchi yon yog'i ellips va prizmaning H ga parallel yog'i esa konus sirtini aylana bo'yicha kesadi.

130-shakl,a,b da berilgan uchburchakli prizma ''teshib'' o'tgan konusning dastlab to'liq yoyilmasi yasaigan, so'ngra kesishish ehizig'iga oid nuqtalar topilgan. Buning uchun konus yasovchilari o'tkazilgan va ularda yot-gan kesishish ehizig'iga tcgishli nuqtalar yoyil-mada aniqlangan.

Yoyilmada kesishish ehizig'iga oid nuqtalar tegishli yasovchilarning haqiqiy uzunligini S o'q (S_┴H) atrofida aylantirish usuli bilan topilgan. Kesishish chizig'i 3 4 va 3₁ 4₁ lar o'zaro congruent aylana yo`llaridan hamda 123 va 1<sub>1</sub>2<sub>1</sub>3<sub>1</sub>,154 va 1<sub>1</sub>5<sub>1</sub>4<sub>1</sub> lar o`zaro konkurent tekis egri chiziqlardan iborat.Yoyilmada SB yasovchiga tegishli 2 nuqtani topish ko`rsatilgan.