O`zbеkiston rеspublikasi xalq ta’limi vazirligi

yuzasidan  bo’ladigan  va  shaxsiy  munosabatlardagi  haqiqiy  o’rnini  aniqlash, 
birlamchi guruhlar mavjud yoki mavjud emasligini tonish, birlamchi guruhlarning 
paydo  bo’lishi  va  tarqab  ketishi  sabablarini  aniqlash  mumkin.Sotsiometriya 
metodining  mohiyati  shundan  iboratki,  tekshiriluvchiga  birga  qilinadigan  ishlari 
yoki  guruh  a’zolarining  ishlarini  birgalikda  bajarishga  xohishlari  to’g’risida 
savollar  beriladi.  Beriladigan  savollar  tanlash  ko’rsatkichlari  deyiladi.  Kuchli  va 
kuchsiz  ko’rsatkichlar  farqlanadi.  Kuchlilar  chuqur  va  barqaror  munosabatlarni, 
kuchsizlari  yo’zaki  va  beqaror  munosabatlarni  aniqlash  imqonini  yaratadi. 
Masalan,  "xizmatdoshlaringizdan  qaysi  biri  bilan  bitta  brigadada  ishlashni 
xohlardingiz?"  degan  savol  bo’yicha  aniqlangan  ko’rsatkich  kuchli  ko’rsatkich 
hisoblanadi, chunki u o’zoq vaqt davom etadigan, muhim munosabatlarga tegishli. 
"Kimni  birga  ekskursiyaga  borishga  taklif  qilardingiz?"  —  kuchsiz  ko’rsatkich, 
chunki u chuqur bo’lmagan va vaqtinchalik munosabatlarni belgilaydi. Kuchli va 
kuchsiz ko’rsatkichlar mazmuni jihatidan turlicha bo’lishi mumkin, lekin ulardagi 
umumiy  narsa  —  natijalar,  ya’ni  sherik  tanlash.Tanlashlar  soni  cheksiz  bo’lishi 
mumkin,  biroq  amaliyotning  ko’rsatishicha,  kishining  guruhdagi  holati  va  o’zaro 
munosabatlarini  aniqlash  uchun  3  ta  kishi  tanlash  yetarli.  Bunda  sinaluvchidan, 
birinchi navbatda kimni tanlashi, agar 1 shaxs bilan imqon bo’lmasa 2 - navbatda 
kimni  tanlashi  hamda  ikkinchisini  tanlash  imqoni  bo’lmasa,  3  -  navbatda  kimni 
tanlashi haqida so’raladi. 
Yuqorida  keltirilgan  tadqiqot  metodlaridan  tashqari  yana  bolaga  amaliy 
psixologik-pedagogik  ta’sir  ko’rsatish  bilan  bog’  liq  ikki guruh  metodlar  mavjud. 
Bu psixologik maslahat va korrektsiyadir. 

---

 
 
156 
 Psixologik  maslahat  bolaning  rivojlanishi  davomida  duch  kelgan 
muammolarni o’rganish va tanishish asosida unga og’zaki tavsiyalar va nasihatlar 
turida yordam ko’rsatishdir. 
 Korrektsiya  psixologni  qiziqtirayotgan  shaxsga  bevosita  pedagogik  ta’sir 
ko’rsatishidir.  Bu  yerda  psixolog  bolaga  o’qituvchi  yoki  tarbiyachi  sifatida  ta’sir 
qiladi,  qo’llanilgan  psixologik-pedagogik,  turli  psixoterapevtik  ta’sir  vositalari 
natijalariga  shaxsan  javob  beradi.  Bunday  vositalardan  ba’zilari,  masalan 
autotrening,  bunga  ehtiyoj  his  qilgan  shaxs  tomonidan  mutaxassis  psixolog 
nazorati ostida qo’llaniliishi mumkin.