O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi Vazirligi

4. Yangi mavzu bayoni

1) O‘qituvchining ma’ruzasi

Yangi dars bayoni

Tabiatdagi har qanday modda izsiz qolmaydi. Juda ko’plab kimyoviy reaksiyalarning amalga oshish shart-sharoitlari o’rganilganida reaksiyaga kirishayotgan moddalar massasi reaksiya mahsulotlari massasiga miqdordan teng bo’lishi aniqlangan. Bu kabi hodisalarni ulug’ ajdodlarimiz Abu Rayhon Beruniy, Abu Ali ibn Sino va boshqa mutafakkirlar tajriba xonalarida og’zi payvandlangan idishlarda olib borgan qizdirish ishlarida kuzatishgan.

1748 yilda rus olimi M.B.Lomonosov ham og’zi payvandlangan kolba – retortada tajriba olib borib, bu hodisani izohlashga harakat qilgan. 1772-1789 yillarda fransuz olimi A.Lavuaze ham yopiq idishda olib borgan tajribalarida umumiy massa o’zgarmasligini kuzatgan va bu o’ziga xos yanglik-yangi qonun ekanligini tushunib yetgan. Shunday qilib, tabiatning asosiy qonunlaridan biri massaning saqlanish qonuni ochilgan.