O`zbekiston respublikasi xalq ta'limi vazirligi

Mazkur mamlakatda pul muomalasini qonuniy va mutanosib ravishda tashkil qilishda qo`llaniladigan uslublar majmuasi mavjud bo`lib, bu pul tizimi deb ataladi.
Pul tizimi tarixan shakllangan va qonun asosida mustahkamlangan bo`ladi. Hozirgi pul tizimi XVI-XVII asrlarda vujudga kelgan. O`zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgandan keyingina, ya'ni 1994 yil iyuldan boshlab o`zining milliy pul tizimiga ega bo`ldi.
Pul tizimi asosan quyidagi elementlardan tashkil topgan.

• 
  pul birligi;
  
• 
  baho masshtabi ;
  
• 
  pul turlari;
  
• 
  emissiya tizimi ;
  
• 
  muomaladagi pul massasini tartibga soluvchi davlat muassasi.
  

Pul birligi- mamlakatdagi to`lov vositasi birligi bo`lib, asosan tovarlar qiymatini o`lchash va muomala vositasi sifatida xizmat qiladi.Masalan:

• 
  AKShda-dollar ;
  
• 
  Buyuk Britaniyada-funt sterling;
  
• 
  Gollandiyada- guldin;
  
• 
  Hindistonda-rupiy ;
  
• 
  Germaniyada- marka;
  
• 
  Yaponiyada- ien;
  
• 
  Rossiyada- rubl va h.k.
  

Baho masshtabi - mamlakat pul birligining oltinga tenglashtirilgan qismi. M : 1 AQSh dollari- 0, 88 gramm oltin asosiga, sobiq SSSR rubli esa, 098 gramm oltin asosiga ega edi. Bu tenglashtirish 1976 yil 1 yanvardan bekor qilindi, biroq milliy valyutalarning oltin zahirasi bilan bilvosita bog`liqligi saqlanib qoldi.
Pul turlari :

• 
  qog`oz pullar (1, 3, 5, 10, 25, 50, 100, 200, 500, 1000)
  
• 
  kredit pullar (Davlat banki biletlari).
  
• 
  Tangalar (1, 3, 5, 10, 20, 25, 50)
  

Emissiya tizimi - bu muomalaga bank biletlari, xazina biletlari, qog`oz pullar va qimmatbaho qog`ozlarni chiqarishdir.
Muomaladagi pul massasini tartibga soluvchi davlat muassasi bo`lib markaziy bank hisoblanadi.
Pul tizimi haqida nazariyalar mavjud bo`lib, pul tizimining tarixan ikki asosiy turi mavjud.

• 
  metall pullar tizimi ;
  
• 
  kredit va qog`oz pullar tizimi.
  

Metall pullar tizimi o`z navbatida ikki turga bulinadi.

• 
  bimetalizm ;
  
• 
  monometalizm ;
  

Bimetalizm- bu pul tizimida mustaqil unsur bo`lib, bunda ikki metallga: oltin va kumushga qonuniy tartibda umumiy ekvivalent roli biriktirib qo`yiladi.
Monometalizm- bu ham pul tizimida mustaqil unsur bo`lib, bunda bitta metallga barcha tovarlar qiymatini o`zida aks ettiruvchi umumiy ekvivalent roli beriladi.
Tarixan uzoq vaqt davomida bunday umumiy ekvivalent vazifasini oltin bajarib keldi.
Oltin monometalizmi birinchi marta XVIII asrning oxirida Buyuk Britaniyada joriy etilgan edi.