O’zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi samarqand viloyati xalq ta’limi xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy markazi

141 
3.
 
Biologiya o‘quv-laboratoriya xonalaridagi o‘quv jihozlari va 
o‘quv-laboratoriya asbob-uskunalaridan samarali foydalanish va ularni 
saqlashga qo‘yilgan talablar: 
3.1.
Biologiya faniga taaluqli bo‘lgan o‘quv reja va dasturga muvofiq mavjud 
jihozlardan foydalangan holda nazariy va amaliy mashg‘ulotlarni tashkil etish; 
3.2.
Biologiya o‘quv-laboratoriya xonasiga etkazilgan va mavjud barcha 
jihozlardan o‘quv dasturi asosida belgilangan mavzu bo‘yicha amaliy va laboratoriya 
mashg‘ulotlarini jihozlardan optimal foydalanilgan holda tashkil etish talab etiladi. 
3.3.
O‘quv-laboratoriya xonasini amaliy mashg‘ulot o‘tkazilganda 2-3 marta 
havosini almashtirish kerak. Zaharli, uchuvchan moddalar bilan ishlab bo‘lgandan 
so‘ng tezlikda idishlar og‘zi tiqinlar bilan zich berkitilishi va parafinlab qo‘yilishi 
lozim. 
3.4.
Quruq moddalar solingan idishlar shkaf tokchalariga faqat og‘zi 
berkitilgan holda qo‘yiladi. O‘quv-laboratoriya jihozlari - shisha idishlar, asboblar 
shunday joylashtirish kerakki, har bir jihoz o‘quv yili davomida reja asosida 
foydalanish muddatini e’tiborga olingan holda saqlanadi. 
3.5.
SHisha va polipropilen idishlar (kolbalar, stakanlar, o‘lchov 
menzurkalari,), katta-kichikligiga, turi hamda ishlatish ketma-ketligi va olib turish, 
foydalanish uchun qulay bo‘lgan holda doimiy aniq joyda joylattttirilittti talab etiladi. 
3.6.
Suyuq, uchuvchan moddalar, konsentrlangan kislotalar va eritmalarni 
quruq moddalar bilan bir tokchada saqlat mumkin emas. 
3.7.
O‘quv-laboratoriya xonasida yonuvchan moddalar ko‘p miqdorda saqlat 
mumkin emas. 
3.8.
O‘quv-laboratoriya xonasi uchun ajratilgan barelef modellar qutidan 
chiqarilib, quti ustiga va barelef modelning orqa qismiga inventar raqamlari qo‘yiladi 
va mashg‘ulotlar vaqtida foydalanilgandan so‘ng tegishli raqamlangan qutisida (tik 
holatda) saqlanadi. 
3.9.
Namoyish stoli pastki qismi tokchasida kundalik dars davomida zarur 
bo‘ladigan buyumlar (filtr va oddiy qog‘ozlar, qisqichlar, qaychi, va boshqalar) tartib 
bilan joylashtiriladi. 
3.10.
Ko‘rgazmali qurollarni saqlashda proeksion ko‘rgazmali slaydlar, 
elektron darsliklar va o‘quv qo‘llanmalar, o‘quv-laboratoriya xonasining salqin joyida 
saqlanadi. YOz vaqtida (ta’tilda) ularni namligi o‘zgarmas holda bir me’yorda 
turuvchi metall qutilarda saqlanadi. 
3.11.
Mavjud jihozlardan samarali foydalanish va ularni saqlash holatini ta’lim 
muassasasining pedagogik kengashida o‘quv yilida kamida bir marta atroflicha 
muhokama qilish va samarali foydalanish bo‘yicha berilgan takliflarni inobatga olish. 
3.12.
Mas’uliyatsizlik tufayli xato va kamchiliklarga yo‘l qo‘yib, mebel va 

---

142 
jihozlarining ishlash muddatlarining qisqarishiga, qismlarining ishdan chiqishga olib 
kelgan javobgar shaxslarga nisbatan o‘rnatilgan tartibda ma’muriy va intizomiy 
choralar ko‘riladi. 
3.13.
Biologiya xonasidagi o‘qituvchi, laborant va o‘quvchilar stollari, stullari, 
shkaflar va boshqa turdagi jihozlarni qirilishi chizilishi kabi holatlari va uning tozaligi 
uchun o‘qituvchi, o‘quvchining ota-onasi, o‘quvchi hamda ta’lim muassasining 
rahbariyati shaxsan javobgar hisoblanadi. 
Umumta’lim maktablarining biologiya o‘quv-laboratoriya xonalaridagi 
o‘quv-laboratoriya jihozlaridan samarali va to‘g‘ri foydalanishni tashkil etish 
maqsadida Respublika ta’lim markazi va tegishli idoralar mutaxassislari tomonidan 
ishlab chiqilgan metodik qo‘llanmadan foydalanish tavsiya etiladi. 
O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi, Oliy va o‘rta maxsus ta’limi 
vazirligi, Madaniyat va sport ishlari vazirligi. Ta’lim muassasalaridagi mebel, 
o‘quv-laboratoriya asbob-uskunalari, kompyuter texnikasi, sport anjomlari va boshqa 
inventarlardan samarali foydalanish hamda ularni saqlash to‘g‘risida yo‘riqnoma 
(qo‘llanma), Toshkent, 2010. 
2019-2020 o‘quv yilida 8-sinf o‘quv dasturi va yangi biologiya darsligiga 7 ta 
laboratoriya mashg‘uloti, 9 sinf o‘quv dasturi va yangi biologiya darsligiga 8 ta 
laboratoriya mashg‘uloti va 3 ta amaliy mashg‘ulotlar kiritilgan. (