|
Mavzuni tuzatish uchun savollar:
1. Axloq-odob nima?
2. Axborot axloqiga ta’rif bering.
3. Internet insonning virtual olamiga qanday ta'sir qiladi?
4. Internet insonning vizual dunyosiga qanday ta'sir qiladi?
5. Axborot madaniyatining qanday jihatlari bor?
6. “Axborot-ko‘ngilochar” atamasi nimani anglatadi?
Adabiyot
1. Мирзиёев Ш.М. Нияти улуғ халқнинг иши ҳам улуғ, ҳаёти ёруғ ва келажаги
фаровон бўлади. –Т.: Ўзбекистон, 2019.
2. Маматова Я., Сулайманова С. Ўзбекистон медиатаълим тараққиёт йўлида. Ўқув
қўлланма. Extremum-press, 2015. – 94 б.
3. Яҳё, Муҳаммад Амин. Интернетдаги таҳдидлардан ҳимоя. Ёрдамчи ўқув
қўлланма. Movarounnaxr, 2016. – 672 б.
4. Федоров А.В. Медиаобразования и медиаграмотность. Учебное пособие. – М.,
2018.
5. Медиа ва ахборот саводхонлигини шакллантиришнинг педагогик жихатлари.
Ўқув-амалий қўлланма. – Extremum-press, 2017. – 142 б.
8-Mavzu. Shaxsga yo‘naltirilgan axborot: psixologik, diniy va madaniy
taxdidlar
Reja:
1.
Axborot-psixologik xavfsizlik tushunchasi va tasnifi
2.
Diniy tahdid va ularning kelib chiqish
80
3.
Ma’ na vi y ta hd id” t us hunc has i: yo ndas huvla r va ta lq inla r. Milliy
nizo turlari va taxdidlar.
1.
Axborot-psixologik xavfsizlik tushunchasi va tasnifi
Axborotning shaxs va jamiyatga yo‘naltirilganligi. Etnik, milliy, va mintaqaviy
muammolarga yo‘naltirilgan psixologik, diniy va madaniy taxdidlar. Milliy nizo turlari
va taxdidlar.
Axborot tizimida “falsifikatsiya mеtodi” (fеyk)dan foydalanish. Axborot
manbalaridan foydalanishda shaxs madaniyatini takomili. Ko‘pmillatli jamiyatda
tolеrantlik, bag‘rikеnglik g‘oyalariga tajovuz va taxdidlar. Hozirgi dunyoda tеrrorizm,
ekstrеmizm va diniy tahdidlar: moslashuv va mafkuraviy kurash. Axborot
almashinuvining rеgulyativ funkцiyasi, xavf-xatar va tahdidlar. Axborot almashinuvida
mikro, mеzo, makro darajalari. Globallashuv sharoitida tinchlik va barqarorlikka taxdid
soluvchi: milliy, mafkuraviy va axborot xurujlarini bartaraf etishning zamonaviy
mеxanizm va tеxnologiyalari.
Xavfsizlik tushunchasi bevosita shaxsning jamiyatdagi ijtimoiy, iqtisodiy, texnik,
ekologik, biologik tizimlarida normal faoliyat yuritishini kafolatlovchi tushunchadir.
Ijtimoiy tuzilmaning, ya’ni, yaxlit jamiyatning xavfsizligi odamlar hayot tarzining
sifatini, uning davomiyligini belgilovchi muhim mezondir. Bu o‘rinda fanda bevosita
xavfsizlik tushunchasiga yaqin ishlatiladigan bir qator tushunchalarga izoh berish joizdir.
Ijtimoiy xavfsizlik – jamiyatda mavjud bo‘lgan turli ijtimoiy institutlar, jumladan,
xavfsizlikni ta’minlash organlari, davlat muassalari, oila va mahalla tomonidan aholining
turli ehtiyojlari, orzu-istaklari, maqsad-muddaolarini amalga oshirishlariga imkon berish
bilan bog‘liq vazifalarini o‘z ichiga oladi. Bunda ayrim-alohida tabaqa yoki aholi
qatlamining manfaatlari, ya’ni, ularning yaxshi yashashlari, uzoq umr ko‘rishlari, bir
xududdan ikkinchisiga ko‘chib o‘tishiga aloqador xavfsizlik nazarda tutilmaydi.
Milliy xavfsizlik – bu shaxs, jamiyat, iqtisodiyot va davlatchilikning barqaror
taraqqiyot etishi uchun xavf solishi mumkin bo‘lgan har qanday tahdidlarning oldini olish
va ularni bartaraf etishga yo‘naltirilgan chora-tadbirlar tizimini bildiradi. Milliy
xavfsizlik tashqi va ichki xavflardan yaxlit jamiyatni muhofaza qilishni nazarda tutadi.
Tashqi xavfsizlik – ikki bosqichni nazarda tutadi: umuminsoniy yoki global
xarakterli va davlatlararo xavfsizlik masalalari. Tashqi xavfsizlik tahlil etilganda avvalo
ekologik, harbiy, radiatsion, epidimiologik, kriminal-jinoiy, biologik va madaniy-ahloqiy
(ekspansiyalar) turdagi xavflarni oldini olish nazarda tutiladi.
Ichki xavfsizlik esa mamlakat doirasida inson konstuitutsion xuquq va kafolatlariga
aloqador bo‘lgan iqtisodiy diversiyalarning oldini olish va ularga yo‘l qo‘ymaslikka
bog‘liq bo‘lgan maxsus choralarni, terroristik xurujlarning oldini olish va ularnii vaqtida
bartaraf etish, kelib chiqishi bo‘yicha ijtimoiy, tabiiy, biologik hamda texnik asosli
tahdidlardan jamiyat a’zolarini himoya qilishni nazarda tutadi.
Oxirgi yillarda dunyo miqyosida axborot texnologiyalarining keskin rivojlanib
ketayotganligi, Internet tizimning barcha davlatlar, madaniy xududlar, barcha yoshdagi
insonlar uchun qulay axborot almashinuvi vositasiga aylanib borayotganligi munosabati
bilan xavfsizlikning o‘ziga yana bir turi axborot xavfsizligi paydo bo‘ldi.
Axborot xavfsizligi – aslida jamiyatning ob’ektiv, xolis, haqqoniy axborot
manbaiga ega bo‘lishi uchun yaratilayotgan shartsharoitlarni nazarda tutadi. Albatta,
bunga mustaqil axborot vositalari orqali aholiga еtib keladigan ma’lumotlar oqimi ham
kiradi. Bu vositalar aynan mustaqil bo‘lganliklari uchun ham birinchi navbatda
moliyaviy, qolaversa, siyosiy va boshqa tomonlardan hech bir siyosiy kuch, alohida
81
davlat yoki ijtimoiy qatlamning manfaatlariga xizmat qilmasliklari kerak.. Chunki
mustaqil OAV aslida odamlarda sodir bo‘layotgan turfa xil jarayonlarga nisbatan xolis
fikrning shakllanishiga imkon berishi lozim. Lekin amaliyotda ming afsuski, har doim
ham shunday bo‘lavermaydi va jamiyat o‘z a’zolarini, ayniqsa yosh avlodni turli axborot
xurujlaridan himoya qilishga majbur bo‘ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
