O’zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi o’zbekiston milliy universiteti geografiya fakulteti

Zavadovskiylarni  kashf  etishadi.  Janubi-  sharqqa  suzib,  kemalar  Kuk 

tomonidan ochilgan  “Sandvich  yerlariga”  yetib kelishadi. Ruslar birinchi 

bo’lib,  bu  orollarning  boshqa  janubi-  sharqiy  Atlantika  orollari  bilan 

bog’liqligini,  ularning  Atlantika  okeanining  g’arbiy  qismida  53

0

  va  60

0

 

janubiy kengliklar oralig’ida 2,5 ming  kilometr  cho’zilgan vulqon orollari 

ekanligini aniqlashdi. 

1820 yilning 15  yanvarida ruslar Janubiy Tulaga  yetib  kelishdi va 

bu yerda bir necha  orollarni  o’rganishdi.  Sharqdan  og’ir  muzlarni aylanib 

o’tib,  26  yanvarda  ruslar  birinchi  marta  janubiy  qutb  chizig’ini 

---

kesib  o’tishadi.  Ular  bir  necha  marta  janubga  suzishga  harakat  qilishadi, 

lekin  ob-havo  bunga  yo’l  qo’ymaydi.  Hozir  bizga  ma’lumki,  kemalar 

materik qirg’og’iga juda yaqin kelishgan. 

Qisqa Antarktika yozi nihoyasiga yetadi  va  1820  yilning  mart oyida 

Hind okeanining janubidagi kam o’rganilgan  orollarni  tadqiq etishdi. Bu 

yerda  kartaga  tushmagan  va  hali  yevropaliklar  bormagan  orollarni  tadqiq 

etishdi.  Bu  yerda  kartaga  tushmagan  va  hali yevropaliklar  bormagan 

orollarni kashf etishib, ularga rus mashhur kishilarining nomlarini berishdi: 

Arakcheyev,  Barklay-de-  Tolli,  Vitgenshteyn,  Volkonskiy,  Greyg, 

Yermolov,  Kutuzov,  Miloradovich,  Moller,  Osten-Saken,  Rayevskiy  va 

Chichagov. Shuningdek orollarni ekspeditsiya qatnaschilari va kema nomi 

bilan: Lazarev,  Vostok, Mixaylov, Simonov deb nomladilar. 

1820 yilning yanvarida kemalar yana muzli materikka  qarab yo’l olib, 

yana  uch  marta  qutb  chizig’ini  kesib  o’tishadi:  ikki  marta  ular  materikka 

juda  yaqin  kelishadi.  Uchinchi  marta  urinishda  ular  quruqlikning  aniq 

nishonalarini  ko’rishadi.  Sharqqa  burib  ruslar  68

0

50

1

  janubiy  kenglik  va 

90

0

30

1

  g’arbiy  uzoqlikda  quruqlikni  ko’rishadi.  Bu  haqda  ekspeditsiya 

shunday  ma’lumot  beradi:  “Bulutlar  orasidan  quyosh  chiqqanda,  uning 

nurlari qor bilan qoplangan, baland cho’qqili orolni yoritdi. 11-yanvar kuni 

ertalab  biz aniq  orolni  ko’rdik,  biz  oroldan 15 mil uzoqlikda bo’lib, uni 

o’rab  turgan  katta  muz  tufayli  orolga  yaqinlasholmadik.  Matroslar  buni 

ko’rib,  quvonchdan  uch  marta  “Ura” 

---

deyishdi.  Ochiq  orolni  rus  flotining  asoschisi  Petr  I  nomiga  nomladik 

(Novosilskiy). Uning maydoni-250 kv.km, balandligi 1160 m. 

1821 yilning 28 yanvarida ochiq ob-havoli  kunda  biz  uning janubida 

baland burunni va qoyali qirg’oqni ko’rdik. Bellinsgauzen uni “Aleksandr 

I- qirg’og’i” deb nomladi”. 

“Vostok”  va  “Mirniy”  kemalari  qirg’oqqa  muz  tufayli 

yaqinlasholmaydi.  Shimoldan  muzlikni  aylanib  o’tib,  Bellinsgauzen yana 

sharqqa buradi va Tinch okeanning XX asrda Bellinsgauzen deb nomlangan 

dengizidan  o’tib,  Dreyk  bo’g’oziga  o’tadi.  Bu  yerda  u  “Yangi 

Shotlandiyani”  axtaradi.  Uni  tasodifan  1819  yilda  ingliz  Vilyam  Smit 

Valparaisodan  Buenos  Ayresga  ketishda  to’fon  tufayli  janubga  surib 

tashlanganda kashf  etilgandi.  Smit  uni  janubiy  materikning chiqqan joyi 

deb  o’ylaydi.  Rus  ekspeditsiyasi  yangi  yerni  o’rganib,  bu  orollar  xalqasi 

ekanligini,  sharqiy  yo’nalishda  600  km  ga cho’zilganligini isbotlaydi. 

Janubiy Shotlandiya orollariga dengizchilar Napoleon I –bilan bo’lgan jang 

kartasiga 

bag’ishlab: