O`zbеkiston rеspublikasi xalq ta'limi vazirligi navoiy davlat pеdagogika instituti

B) Madaniyat bilan uyg`un bo`lish prinsipi. 
Bu prinsip tarbiyaning tabiat bilan uyg`un bo`lishi prinsipining davomidir. Uning 
zaruriyati  inson  tabiati  bilan  shartlangan.  Inson  biologik  mavjudod  sifatida  tug`iladi, 
shaxs bo’lib esa bir avloddan ikkinchi avlodga shaxs tarbiyasi va rivojlanishi jarayonida 
o’tadigan o’zini tutish ijtimoiy tajribani o’zlashtirib yetishadi. Antik jamiyatdagi faylasuf 
va  pedagoglar  shaxs  shakllanishi  va  madaniyat  o’rtasidagi  chuqur  bog’liqlikni  tahlil 
qilganlar. SHu narsaga SHarq Uyg`onish davri mutafakirlari Farobiy, Beruniy, Ibn Sino, 
Navoiy ham o’z  asarlarida ham to`xtalganlar. Bunda ikkita muhim tezis belgilandi: shaxs 
madaniyat  orqali  shaklanadi,  har  qanday  madaniyat  asosi,  boyligi  esa  insondir. 
Madaniyat  yuqori  axloqiy  insonni  shakllantirishning  zaruriy  va  eng  muhim  omilidir. 
Madaniyat bilan uyg`un bo`lish prinsipi pedagogikada A.Disterveg (X1X asr) tomonidan 
ilgari  surilgan.  Uning  fikricha  bolani  tarbiyalash  jarayonida    uning  tug`ilgan  joyi,  shart-
shariti,  bir  so’z    bilan  aytganda,  uni  o`rab  turgan  madaniy  jihatlar  e’tibordan  chetda 
qolmasligi lozim. 
 Butun insoniyat har bir halk  va har bir avlod madaniyat rivojlanishining  ma’lum 
bir pog`onasida turadi. 
Agar bola o’z me’yorida rivojlangan bo’lsa, u o’sha jamiyat madagniyatini 
o’zlashtiradi, yaeni jamiyat bilan integratsiyaga kirishadi.  SHu bilan uning o’zi ham 
o’sha madaniyatning yaratuvchisiga aylanadi. Bu tamoyilga ko’ra bolalarning 
madaniyatini rivojlanishidagi chekinishlarni hisobga olish hamda ularning ijodkorligini 
oshirish talab etiladi.