O`zbеkiston rеspublikasi xalq ta'limi vazirligi navoiy davlat pеdagogika instituti

Ijtimoiy pedagogik faoliyat jarayonida qo`llaniladigan metodlar. 
 
Ma'lumki,  metod-bu  grekcha  so`z  bo`lib,  ma'lum  masalalarni  hal  etishga 
qaratilgan yo`l degan ma'noni anglatadi. 
 
Ijtimoiy  pedagogikada  metod  (methodos)-bu  shaxsning  ijtimoiylashuviga  va 
ijtimoiy-pedagogik  reabilitatsiya  ishlarini  olib  borishga,  pozitiv  ijtimoiy  tajribalarni 
o`zlashtirishga qaratilgan bola qamda ijtimoiy pedagogning hamkorlik faoliyatidir. 
 
Ijtimoiy  pedagog  tomonidan  qo`llaniladigan  asosiy  metodlar  quyidagicha  tasnif 
etiladi: 
1.Ijtimoiy    ish  metodlari.  Bunga  ijtimoiy  tashxis  metodlari  (intervyu,  monitoring, 
sotsiologik  savol-javob  ishlari,  ekspertizadan  o`tkazish  va  h.k.),  ijtimoiy  reabilitatsiya 
metodlari (mehnat terapiyasi, guruhli terapiya va h.k) kiradi. 
2.Psixologik  metodlar.  Bularga  psixodiagnostika  (intellekt  va  qobiliyatlarni 
aniqlovchi  testlar,  savol-javoblar,  loyiqa  testlari,  sotsiometriya),  psixokorrektsiyalar 
(psixogimnastika treninglar, psixologik konsultatsiyalar berish) kiradi. 
3.Pedagogik  metodlar (pedagogik tajriba, pedagogik nazorat, ta'lim-tarbiya berish 
metodlari) 
4.Ijtimoiy  pedagogik  metodlar  (ijtimoiy  tarbiya,  ta'sir  ko`rsatish,  ijtimoiy 
pedagogik hamkorlik qilish va h.k) 
Olimlarning  fikricha    ijtimoiy  pedagogik  amaliyotidagi  metodlar-  bola 
ijtimoiylashuvi  yoki  reabilitatsiyasiga  yordam  beruvchi  ijobiy    ijtimoiy  tajriba 
to’planishini  ta’minlovchi    ijtimoiy  pedagogik  va  bolaning  o’zaro  bog’liq  faoliyati 
bo’lganligi  uchun    ijtimoiy  pedagogika  metodlari  haaqida  gapirish  hali  erta.  Ular  hozir 
shakllanish  bosqichidalar.  SHuning  uchun  ijtimoiypedagog  o’z  amaliy  faoliyatida 
pedagogika, psixalogiya va  ijtimoiy ishda qo’llanayotgan metodlardan foydalanadi. 
Metoddan  tashqari    ijtimoiy  pedagogikada  “usul”  va  “vositalar”  tushunchalari 
qo’llaniladi.  usul  metodning  ifodasi  sifatida  tushunilib,  metodga  nisbatan  xususiy, 
bo’ysunuvchan  xarakterga  ega.  Aslida  har  bir  metod  amaliyot  tomonidan  to’plangan, 
nazariya tomonidan umumlashtirilgan usullar majmuasi orqali amalga oshiriladi. 
Ijtimoiyp edagogning u yoki bu usulni qo’llashi aniq  ijtimoiy pedagogik vaziyatga, 
bola  xulq-atvoriga,  zahiradagi  usullarga  bog’liq.vosita  usul  va  metoddan  ko’ra  kengroq 
tushuncha  hisoblanadi.  CHunki  usul  va  metod  faqatgina  muayyan  holatlarda  vosita 
vazifasini  bajarishlari  mumkin.  Vositalar-ijtimoiypedagog  tomonidan  oldiga  qo’yilgan 
maqsadga  erishishi  uchun  qo’llanadigan  moddiy,  emotsional,  aqliy  va  boshqa  shartlar 
majmuasidir. Vositalar o’z mohiyatiga ko’ra faoliyat usullari hisoblanishmaydi, faqatgina 
biror-bir  pedagogik  maqsad  (masalan,  o’yin,  suhbat,  disput,  konferensiya,  trening  va 
boshqalar)ga yetishishi uchun qo’llanilganida faoliyat usuliga aylanishadi. 
Ba’zi  olimlar    ijtimoiy  pedagogika  metodlarini  umumiy  pedagogika  metodlariga 
mos qilib tasniflashadi: 
-ishontirish 
-talab qilish 
-hikoya 

---

 
207 
-suhbat va bahs 
-jazolash va maqtash 
Biroq  ijtimoiy pedagogika xususiyatlarini qamrab oluvchi metodalr tasnifi quyidagi 
ko’rinishga ega: