O`zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi navoiy davlat pedagogika instituti tabiatshunoslik fakulteti

O’qitishning  amaliy  metodlari.  O’quv  axborotini  amaliy  mehnat 

harakatlari  orqali  berish  (amaliy  metodlar,  mashqlar,  laborotoriya,  ishlari,  dastur 

tuzish, pedagogik masalalarni yechish, mehnat harakatlari va boshqalar) 

 

O’qitishning amaliy usullari doirasi keng. Bu usullarga: yozma mashq, tajriba, 

laboratoriya  xarakteridagi  mashqlar,  mehnat  topshiriqlarini  bajarish  kabilar  misol 

bo’ladi. 

 

  O’quvchilarning  o’zlashtirilgan  ko’nikma  va  malakalarni  mustahkamlash 

ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish asosida mashq qilishda 



  mashq uchun berilgan topshiriqning maqsadi o’quvchilarga aniq tushuntirilgan 

bo’lishi; 



 

mashq  ustidan  sinf  o’quvchilar  jamoasi  va  har  qaysi  o’quvchilarning  shaxsiy 

intilish, qiziqishini hisobga olishi; 



 

topshiriq  butun  sinf  o’quvchilarining  aktiv  faoliyatini  ta’minlaydigan  bo’lishi 

va mashqni belgilangan vaqt ichida bajarishi talab etiladi. 

 

Mashq  qilishda  o’quvchilarning  yozma,  ijodiy  mashqlari  alohida  o’rin 

egallaydi.Yozma ijodiy mashqlar ona tili, adabiyot, tarix, geografiya fanlarida ham 

qo’llanilib, ular insho, referatlar yozish kabilarda o’z aksini topadi.  

 

O’quvchilarning yozma grafik ishlari rasm solish, xaritalar chizish, chizma va 

sxemalar  ishlash,  jadval,  diagramma,  grafik,  plakat,  albom,  stendlar  ishlash, 

laboratoriya mashq ishlari, tajribalar o’qitish jarayonida o’quvchilarga atrofni o’rab 

olgan  ob’ektlarni  borliqdagi  narsa  va  hodisalar,  ularning  shakli,  hajmi,  tarkibi, 

tuzilishi,  o’zgarish  va  rivojlanishi  qonuniyatlari  haqida  yangi  bilim  beradi.  Bu 

usullar o’quvchilar bilan yoppasiga va alohida ish olib boriladi. 

---

 

Amaliy  mashg’ulotlar  o’quvchilarga  umumiy  politexnik  ta’lim  berish  va 

mehnat  malakasi  bilan  qurolantirishda  asosiy  usul  bo’lib  xizmat  qiladi.Bunga 

misol tariqasida quyidagi testni qarab chiqsak. 

 

Bu  usullar  o’quvchilarning  yangi  tushuncha,  hodisa  va  qonunlarni  bilishdagi 

ijodiy  faolliklari  darajasini  baholash  asosida  qismlarga  ajratiladi.  Reproduktiv 

usullar  o’quvchilarning  o’quv  materiallarini  mustahkamroq  eslab  qolishlarini 

ta’minlash, bilishga doir faoliyatni bevosita boshqarish, kamchiliklarni tez aniqlash 

uchun amaliy ko’nikma va malakalarni tarkib toptirish maqsadida qo’llaniladi. 

Reproduktiv  usullar  -  o’quv  materialining  mazmuni  asosan  axborot  xarakterida 

bo’lsa,  amaliy  harakatlarning  usullarini  ta’riflasa,  o’quvchilarning  bilimlarini 

mustaqil  qidirib  ola  bilishlari  uchun  juda  yangi  hisoblansa, vaziyatlarni  hal  qilish 

uchun tayyor bilimlar yo’q bo’lsa samarali qo’llanadi. 

 

Bu usulda tafakkur qilish katta samara beradi. Reproduktiv usulda o’quvchilar 

ilgari yoki yaqinda egallagan bilimlarini qo’llaydi.