O`zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi navoiy davlat pedagogika instituti tabiatshunoslik fakulteti

 

 

 

---

IV.XULOSA 

              Ta’lim  muassasalarida    fanlarni  o’qitishda  turli  tarbiya  usullari  va 

vositalaridan foydalanilib, usul tarbiyachi va tarbiyalanuvchilarning hamkorlikdagi 

faoliyati va o’zaro ta’sir ko’rsatish natijasidir. 

 

  Tarbiya  vositalari  esa    biron  -  bir  tarbiyaviy  masalani  maqsadga  muvofiq 

yo’l  bilan  hal  qilishni  tashkil  etish  uchun  ishlatiladi.  (Ko’rsatmali  ko’nikmalar, 

kitoblar,  radio,televideniye).  Bundan  tashqari  o’quvchilar  jalb  qilingan  faoliyat 

turlari kinofilmlar,  san’at  asarlari, o’kuvchining jonli so’zi, bolalar o’yini, sport, 

badiiy havaskorlik to’garaklari va boshqa faoliyat turlari tarbiya vositalari bo’lishi 

mumkin. 

 

Tarbiya  vositalari  tarbiyaviy  maqsadlarni  amalga  oshirish  uchun  o’qituvchi  - 

tarbiyachining  tarbiya  tizimiga  kiritilishi  lozim.  Masalan,  maktab  kutubxonasi 

tarbiya  vositasi  bo’lishi  uchun  o’qituvchi  va  kutubxonachi  yozuvchilar  bilan 

uchrashuv, o’qilgan va yangi kitoblarning muhokamasini, taqdimotini uyushtirishi 

lozim. 

 

  Tarbiya  natijasi  tarbiya  jarayonining  usullari,  uslubi,  vositalari  va 

shakllaridan  mohirona  foydalanishga  bog’liq.  Tarbiyachilar  ta’sir  etishning  bola 

shaxsiyatiga  mos  usulini  eng  maqbul  usulini  tanlab  olishi,  uning  shaxsini 

o’zgartirishi uchun kerakli shart - sharoit yaratishlari lozim. Tarbiya usullari har bir 

bolaga har qaysi bolalar jamoasiga alohida munosabatda bo’lishni nazarda tutadi. 

 

Xalq  pedagogikasi  o’zbekona  axloq,  odob  va  tarbiyaning  murakkab  barcha 

qirralarini o’zida mujassamlashtiradi. Xalq pedagogikasida turli xil tarbiya usullari 

va  vositalaridan  foydalaniladi.  Bu  usul  vositalar  nihoyatda  rang  -  barang  bo’lib, 

ko’p  tomonlari  bilan  ilmiy  pedagogikaning  shakllanishida  ham  o’z  ta’sirini 

ko’rsatgan. 

 

Xalq  pedagogikasida  qo’llanilgan  juda  xilma-xil  tarbiya  usullari  quyidagi 

tarzda umumlashtirilgan. 

1. 

Tushuntirish (maslahat berish, yaxshiliklar haqida so’zlash, o’rnak bo’lish). 

---

2. 

Nasihat  berish  (o’git,  undash,  ko’ndirish,  iltimos  qilish,  oq  yo’l  tilash, 

yaxshiliklar haqida so’zlash, rahmat aytish, duo qilish). 

3. 

Namuna bo’lish (maslahat so’rash, o’rnak bo’lish). 

4. 

Jazo (ta’kidlash, ta’na - gina, tanbeh berish va h.k.) 

 

Ijtimoiy  ongni  shakllantiruvchi  usullarga  o’quvchilarda  ilmiy  dunyoqarash, 

e’tiqodni  ma’naviy  va  siyosiy  g’oyalarni  shakllantirish  maqsadida  ularni  ongi, 

hislari,  irodasiga  ta’sir  ko’rsatish  usullari  kiradi.  Bu  guruh  usullarining  mohiyati 

shundan  iboratki  ular  orqali  jamiyat  o’quvchilar  ongiga  qanday  talablar 

qo’yayotgani  yetkaziladi.  Yoshlarning  dunyoqarashini  shakllantirish,  hayot 

mazmunini tushunib olishlariga ko’maklashishishi uchun ijtimoiy ongni shakllanti-

ruvchi  usullar  ishlatiladi.  O’quvchilarda  siyosiy  onglilik  va  ijtimoiy  faolligini 

tarbiyalash  lozim.  Tushuntirish  bu  ijtimoiy  ongni  shakllan-tirishda  eng  muhim 

ishlatiladigan omildir. 

 

Tushuntirishning  vazifasi  o’quvchilarni  yuksak  madaniyatli  milliy  g’ururli 

qilib tarbiyalashga yordam berishdan iborat. 

 

Tushuntirishda  o’quvchilarda  mamlakatimiz  fuqarosining  o’z  davlatiga 

nisbatan huquqlar va burchlar bilan bog’langanligi borasida ma’lumotlar beriladi. 

Bunda  davlat  bayrog’i,  gerbi,  madhiyasi,  konstitutsiyasiga  sadoqat  ruhida 

tarbiyalashning roli katta.