O`zbekiston respublikasi xalq ta`limi vazirligi buxoro davlat universiteti san`atshunoslik fakulteti

To'gri gelikoid.
Yasovchi to'gri chiziq vint sirtining o‘qiga perpendikulyar bo’lsa,to'gri gelikoid deyiladi.
U AB yasovchi to’g’ri chiziqning ikki yo'naltiruvchi CD vint chiziq va uning o‘qi i bo’ylab gorizontal proektsiya tekisligiga parallel xarakatidan xosil qilingan.Demak, hosil bo'lgan vintli konoid yasovchisi i ga perpendikulyar bo'lganligi uchun u to'gri gelikoid deb yuritiladi.
Bunday sirtlardan aylanma pilla poyalaridan yoyma materiallarni bir joydan ikkinchi joyda ko'chirish uchun ishlatidagan shneklarda ishlatiladi. Xuddi shuningdek kvadrat va to’g’ri to'rtburchakli rezbalar chegarasi ham, tug’ri gelikoiddir.
Og’ma gelikoid
Sirt yasovchilarining gorizontal proektsiyalari yo'nalitiruvchi vint chiziq o‘qi gorizontal proektsiyasidan o'tgan to‘g’ri chiziqlardan iborat bo'ladi.Yasovchi chiziqning frontal proektsiyalarini yasash uchun yo'naltiruvchi konus sirti yasalgan. Berilgan sirtni hosil hiluvchi yasovchi chiziq,yo'naltiruvchi konus yasovchilariga parallel bo'ladi.
Sirtning gorizontal ocherki aylanadir. Frontal ocherki esa, yasovchi boshlang’ich nusxasi A nuqta hosil qilingan SD vint chiziq hamda yasovchi xolatlariga o’rama egri chiziqlaridan iborat. Bunday giperbolasimon chiziqlar. to'gri chiziqlar bilan juda ham, farq qiladigan, trantsendent egri chiziqlardan iborat.
Og’ma gelikoidlar texnikada ko'p foydalaniladi. Masalan 134 rezbasining profili uchburchak trapetsiya bo'lgan buyumlarning (chervyaklar, vintlar, boltlar va boshqalarning) sirtlari og’ma gelikoidlar bilan chegaralangan.
Ochiq to‘g’ri gelikoid.
Yasovchi AV to'gri chiziqni hamma vaqt silindr o‘qiga perpendikulyar vaziyatda saqlab yo'naltiruvchi ikkita vint chiziq bo’yicha harakatlantirish natijasi bo'yicha hosil bo'lgan sirt vintsimon silindroid yoki ochiq to‘g’ri gelikoid deyiladi.Silindrning o‘qiga perpendikulyar bo'lgan har qanday gorizontal tekislik bu sirtning parallelizm tekisligi bo'ladi.Vintsimon silindroid ochiq to‘g’ri gelikoid va yuqorida ko’rib o'tilgan to'gri va og’ma gelikoidlar yoyilmaydigan chiziqli sirtlar guruxiga kiradi.