O`zbekiston respublikasi xalq ta`limi vazirligi buxoro davlat universiteti san`atshunoslik fakulteti

Vint sirti- yasovchi chiziqning o’q atrofida vitsimon aylanma va ilgarilanma harakat qilishi natijasida hosil bo’ladigan sirt vint sirt deyiladi. Yasovchi to’g’ri chiziq bo’lsa, vint sirti chiziqli bo’ladi. Chiziqli vint sirtlari me‘morchilikda aylanma zinalarda va ichki bezaklarda kengroq tarqalgan. Vint sirtining o’qi bilan yasovchi to’g’ri chiziq orasidagi burchakka qarab, vint sirtlari to’g’ri va og’ma bo’lisi mumkin. Yasovchi bilan o’q kesishgan bo’lsa, sirt ochiq sirt bo’ladi. Gelikoid yoki vintsimon konoid sirti- kesmaning berilgan o’q atrofida vintsimon harakat qilish natijasida hosil bo’lgan sirtga aytiladi. Kesmani uchi o’q bo’ylab suriladi va boshqa nuqtalari vintsimon harakat qiladi. Vintsimon sirtni yasash, uchun, nuqtaning traektoriyasini yasash kifoya va hosil bo’lgan sirtga 100 vintsimon konoid sirt deyiladi.Vintsimon konoid sirti texnikada profile rezbasi to’g’ri burchak yoki trapetsiya bo’lgan vintlarda, gaykalarda, muftalarda, sochiladigan va shunga o’xshash materiallar uchun mo’jallangan vintli transportyorlarning hamma turlarida ko’p ishlatiladi. Me‘morchilikdagi vintsimon aylanma zinalarda konoid singari karkasga ega bo’lgan qisimlarini misol qilish mumkin

Og’ma gelikoid sirti- yasovchi to’g’ri chiziq doiraviy silindr o’qi doimo o’tkir burchak bo’yicha kesadi va bir uchi nuqta bilan silindr sirti bo’yicha sirpanib, vintsimon harakatidan hosil bo’ladi.Yoyiladigan gelikoid sirti- yasovchi to’g’ri chiziqning hamma vaqt silindrik vintsimon chiziqqa urinma vaziyatda saqlab harakatlantirish natijasidan hosil bo’lgan sirt yoyiladigan gelikoid sirt deyiladi. Sirtning qaytish qirrasi vint 102 chiziqdir, shuning uchun bu sirt bir tekislikka yoyiladi va torslar gruppasiga kiradi. Agar yasovchilarining uzunligi chegaralanmasa, sirtning o’qiga perpendikulyar bo’lgan tekislikdagi izi aylananing evolventasi bo’ladi va bu sirt evolventa gelikoid deb ham ataladi.Vintsimon silindroid sirti- yasovchi to’g’ri chiziqni hamma vaqt silindr o’qiga perpendikulyar vaziyatda saqlab, yo’naltiruvchi ikkita vint chiziq bo’yicha harakatlantirish natijasidan hosil bo’lgan sirt vintsimon silindroid sirt deyiladi