|
I-BOB.GERMANIYA SANOATI HAQIDA UMUMIY MA`LUMOT
1-rasm
Mashinasozlik nemis iqtisodiyotining asosiy tayanchidir. Qoʻngʻir koʻmir (dunyoda birinchi oʻrin), toshkoʻmir, neft, tabiiy gaz, polimetall rudalar, kaliy va oshtuzi qazib olinadi. Energetika, qora va rangli metallurgiya, mashinasozlik, kemasozlik, kimyo va neft kimyosi, yogʻochsozlik, oziq-ovqat sanoati, chinnisozlik gʻoyat rivojlangan. Germaniya sanoati asosan oʻrta korxonalardan iborat. Sanoatda band boʻlgan barcha xodimlarning 32 % dan koʻprogʻi (2,2 million kishi) yirik firmalarda ishlaydi. „Simens“ konserni, „Folksvagen“, BMV va „Daymler Bens“ kabi avtomobilsozlik firmalari, „Xyoxst“, „Bayer“ va BASF kabi kimyo konsernlari, „Rurkole AG“ koʻmir qazish firmasi, „FEBA“ va „RVE“ elektr texnika konserni yoki „Bosh“ guruhi butun dunyoga mashhur boʻlib, dunyoning hamma joylarida filiallari, korxonalari yoki tadqiqot muassasalari bor. Yirik firmalar koʻpdan-koʻp mayda va oʻrta korxonalarning buyurtmachisi hisoblanadi. Bu muvaffaqiyatlarda boshqariladigan iqtisodiyotdan 1948-yilda bozor xoʻjaligiga oʻtilganligi hal qiluvchi omil boʻldi.
2-rasm
Transport vositalari ishlab chiqarish, mashinasozlik, kimyo sanoati, elektr texnika, oziq-ovqat, metallurgiya, konchilik, aniq mexanika va optika, aviatsiya va kosmik sanoati asosiy tarmoqlardir. Texnika taraqqiyoti sohasida Germaniya sanoati dunyoda oldingi oʻrinlardan birini egallaydi. Germaniya iqtisodiyoti yuksak texnologiyalardan foydalanish tufayli farmatsevtika mahsulotlari, eng yangi organik kimyoviy moddalar va sunʼiy materiallar, tibbiyot elektronikasi, optika va oʻlchov asboblari ishlab chiqarishda, yangi avtomobillar yaratish va mashinasozlikda, telekommunikatsiya, atrof muhitni muhofaza qilish texnologiyalari sohasida dunyoda yetakchi oʻrinda.G'arbiy Germaniyadagi sanoat bandligi urushdan keyingi eng yuqori cho'qqidan boshlab doimiy ravishda pasayib ketdi. Biroq, deindustrializatsiya Germaniyada ba'zi boshqa Evropa mamlakatlarida bo'lgani kabi tezkor bo'lmagan. G'arbiy Germaniya sanoati banklarning investitsiyalarga nisbatan uzoq muddatli qarashlarini va federal hukumatning izlanishlar va ishlanmalarni yozishni istashidan foyda ko'rdi. Germaniya sanoat mahsulotlariga jahon bozorida katta obro'-e'tibor bilan qarashadi va chet ellarda katta talabga ega. Aksincha, birlashish natijasida Sharqiy Germaniya sanoatining aksariyati erkin bozorda raqobatlashishga qodir emasligi aniqlandi.
Germaniya dunyodagi etakchi po'lat ishlab chiqaruvchilardan biri bo'lib, ishlab chiqarish Rur mintaqasida to'plangan; ammo, 1970-yillarning boshidagi eng yuqori ishlab chiqarish vaqtidan boshlab, bir qator zavodlar yopildi. (Germaniyaning sharqiy qismida po'lat sanoati birlashgandan so'ng deyarli voz kechildi, ammo ba'zi ishlab chiqarish Eisenhuettenstadtdagi yangilangan zavodda qayta tiklandi.) Germaniyaning asosiy sanoat tarmoqlariga mashinasozlik, avtomobilsozlik. kiradi.
Sharqiy Germaniyada elektr va elektron ishlab chiqarish Sharqiy Berlinda to'planib, Drezden ikkinchi muhim markazni tashkil etdi. Mamlakat kommunistik dunyo uchun uskunalar (masalan, kompyuter tomonidan boshqariladigan robotlar) ning asosiy etkazib beruvchisi edi. Garchi sharqiy nemis o'simliklari g'arbdagi o'simliklarga nisbatan eskirgan bo'lsa-da, Drezden ham, Erfurt ham birlashgandan so'ng mikroelektronika ishlab chiqarishni rivojlantirishda ma'lum yutuqlarga erishdilar.
19-asr oxirida sintetik bo'yoq moddalarining kashf etilishi bilan Germaniya kimyo sanoatida dunyoda etakchiga aylandi. G'arbiy nemis kimyo sanoatining aksariyati Reyn bo'yida yoki uning irmoqlarida, xususan Lyudvigshafen, Hoechst (Frankfurt yaqinida) va Leverkuzenda (Shimoliy Reyn-Vestfaliyadagi Reyn bo'yidagi boshqa qator o'simliklar bilan birgalikda) to'plangan. Rur mintaqasida kimyoviy zavodlar ham ishlaydi. Sharqiy Germaniya kimyoviy zavodlarining aksariyati Quyi Lusatiya va Halle-Leypsigning ikkita jigarrang ko'mir konlarida bo'lgan; birlashgandan so'ng ba'zi zavodlar ekologik sabablarga ko'ra yopilgan, boshqalari esa yangilangan.
Germaniya optik va aniq sanoat sohasida ham ayniqsa kuchli. Bir paytlar qudratli bo'lgan to'qimachilik sanoati xorijdagi raqobatdan aziyat chekdi, ammo baribir ahamiyatlidir. Asosiy markazlari Shimoliy Reyn-Vestfaliya (Myunxen-Gladbax, Vuppertal) va Germaniyaning janubida. Birlashtirilgandan so'ng Germaniyaning sharqida ko'plab to'qimachilik korxonalari yopildi, bu erda o'n to'qqiztaga yaqin ish bilan band bo'lganlar.
3-rasm
Do'stlaringiz bilan baham: |
