NAZORAT TOPShIRIKLAR: 1. Fransiyada nechanchi asrlarda shaxarlar yuksalishini boshidan kechirdi?
A. X-XI asrplarda.
V. XI-XII asrlarda
S. X-XIII asrlarda
D. XI-XIII asrlarda
Ye. XII-XIII asrlarda.
Kirollikkka karashli mulklar kanday nom bilan atalardi?
A. Senashalar.
V. Langedok.
S. Bal’yaj.
D. Plantagenet
Ye. Vedomstvo.
Legistlar kimlar?
A. Feodallarni shunday nom bilan atashgan.
V. Pasi tabakadan chikkan, lekin baland martabaga erishganliklari uchun butkul kirolga xizmat kiladigankishilar.
S. Feodallarga xizmat kiladigan tofa.
D. Kirol kul ostidagi xizmatchilar.
Ye .Tugri javob yuk.
Dexkonlar xarakatidagi asl moxiyatni tushuntirib bering?
General shtatlarning vujudga kelish shart-sharoitlarini aytib bering?
3– asosiy savolning bayoni: Yuz yillik urush va Fransiyani siyosiy jixatdan birlashtirishning tugallanishi.
Ukituvchining maksadi: Yuz yillik urushning boshlanish sababalarini tushuntirib berish, dexkonlar noroziligining vujudga kelishi va dexkonlar xarakatining maksad va moxiyatini ochib berish. Yuz yillik urush vaktida Fransiyaning ijtimoiy axvoliga baxo berish.
IDENTIV UKUV MAKSADLARI: Urushning boshlanish sabablarini tushunib yetadi.
Parij kuzgolonining asl moxiyatini biladi.
1.3 . Karl V ning yurgizgan siyosatiga baxo beradi.
1.4. Yuz yillik urushning boshlanishi va uning okibatlarini ochib beradi.
3– asosiy savol bayoni: 1328 yilda Kapetinglarning katta avlodi tugadi. Filipp IV vafot etgandan keyin uning birin-ketin kirollik taxtiga Kapetinglar kichik avlodining vakili bulmish Filipp VI Valuani ( 1328- 1350) saylab kuydilar. Valua kirolligi davrida, 1349 yilda, Fransiyaning janubi-sharkida muxim Dofine viloyati (sobik Arelat kirolligining kismi) kushib olindi. Chunki Dofine voris valiaxdining udeli bulib koldi, ana shu zamonda e’tiboran taxt vorisi odatda dofinlik valiaxd deb ataladigan buldi. Yangi dinastiya, umuman olganda Fransiyani birlashtirish va kirol xokimiyatini mustaxkamlashni amalga oshirib, uzidan burun utgan ajdodlar siyosatini davom ettirdi. Ammo Fransiya bilan Angliya urtasida boshlanib ketgan yuz yillik urush munosabati bilan Valuaning vazifalari goyat mushkullashdi.
1337 yildan 1453 yilgacha gox tuxtab, gox davom etgan Yuz yillik urush ikki kushni feodal davlatning tuknashuvi bulib, ularning xar biri bu vaktga kelib siyosiy jixatdan ancha-muncha markazlab olgan va katta moddiy mablaglarni kulga kiritgan edi. Ingliz feodallari Normandiya bilan Anjuning kuldan ketganini sira-sira unutolmadilar. Fransuz kirollari xali inglizlar kulida kolib kelayotgan Akvitaniyadagi mulklarni uzil-kesil tugatishga xarakat kilardilar. Ammo Akvitaniya Angliya uchun iktisodiy jixatdan katta axamiyatga ega edi. Akvitaniyadan kimmatbaxo vino, meva, zotdor otlarni Angliyaga olib ketilardi. Akvitaniyada ingliz feodallarining kupdan-kup yer-mulklari bor edi. Inglizlar bu yerda eng katta ma’muriy va sudyalik lavozimlarini egallab, katta-katta daromadlar olardilar. Flandriya masalasida xam Angliya bilan Fransiya urtasida nizo chikdi. Filipp IV bu kichik, lekin sanoat jixatidan boy ulkani egallash uchun butun kuch-kudratini sarflagan edi. Ammo u Flandriya shaxarlarining bir kisminigina kulga kiritishga muvaffak bulgan edilar. Filipp VI Flandriya kommunalari bilan kurashda Flandriya grafiga yordam berdi va shuning uzi bilan bu ulkaga uz ta’sirini kuchaytirdi. Lekin ingliz savdosi manfaatlari Flandriya bilan juda yakindan boglangan edi. Flandriya sanoatining uzi ingliz junisiz ish kurolmas edi. Flandriya masalasi Angliya bilan fransiyani yuz yillik urushga olib kelgan boshka bir muxim sabab deyish mumkin.
Filipp IV ga xotin tomonidan nabira bulmish ingliz kiroli Eduard III ning fransuz taxtiga kilgan davosi urush chikishiga baxona buldi. Lekin Fransiyada vorislikni boshkacha prinsipi urnatilgan edi. Fransuz yuristlari, xotin tomonidan avlod bulgan odamlar kirollik taxtiga utira olmaydi, deyishdi. Shunisi kizikki, bunda ular yerga xokimlar vorisligini man etgan. "Sali xakikati" tuplamini dalil kilib keltiriladi..
Eduard III boshchiligidagi ingliz kushinlari tula galabga erishdilar. Fransuzlarning yengilishining asosiy sababi fransuz risarlarining umumiy xisobda turib jang kilishga kobiliyatsizligi edi. Ingliz kushinlari orasida ajoyib uk-yey otuvchilarning bulishi ularning kulini baland kildi. Ingliz kamonchilari yukori tabaka dexkonlar orasida (yomenlardan) tanlab olingan yollanma kushin xisoblanadi. Yomenlar 350 kadam masofadan turib muljalga anik urardilar. Yomenlar sabod va matonat bilan, shuningdek, uzlarining xarbiy maxorati bilan, risarlarning ogir kurol-yaroklarini va ularning yakka-yakka bulib kursatgan jasoratini puchga chikardilar.
Yuz urushda ikkinchi yirik jang 1356 yilda Puatega yakin joyda bulib utdi. Ingliz kushinlari bu safar Fransiyaning shimoliga emas, balki garbiga keltirilib tushirildi. Fransuz feodallari kup sonli risar otliklar yordamida inglizlarni majaklab tashlash umidida edilar. Birok inglizlar yana golib chikdilar. Ingliz tomonining bosh kumondoni Eduard Sh ning ugli - Eduard "Kora shaxzoda " bulib, u uz kushinini Puatyega yakin joydagi tepalikka urnashtiridi, fransuz risarlari esa bu joyda yetarlicha keng xarakat kilolmadilar. Dushman bilan jang vaktida inglizlar kup fransuz feodallarini, shuningdek, risarlarni xam asir kilib oldilar. Fransuz kiroli Ioann Raxmdil vafot etgan Filipp VI ning urniga 1350 yilda kirol bulgan edi Urushdagi maglubiyat Fransiyada sinfiy ziddiyatlarni keskinlashtirib mamlakatda jiddiy siyosiy tanglikni keltirib chikardi. Bu paytda fransuz General shtatlari siyosiy jixatdan katta rol uynadi.
