O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi a. Avloniy nomidagi pedagoglarni kasbiy rivojlantirish va yangi metodikalarga o’rgatish milliy-tadqiqot instituti

Tenglik va tengsizliklarni o’qitish metodikasi.
Sonli tenglik va tengsizliklarni o’qitish metodikasi yangi dastur bo’yicha o’quvchilarga sonlarni taqqoslash, ifodalarning <, >,  ekanligi munosabatlarini berish maqsadida ana shu savollar bilan tanishtirish muhim o’rin egallaydi.
Ikkita teng son yoki ikkita ifodaning qiymatlari teng bo’lsa, ular orasiga teng belgi qo’yiladi. Shuningdek, ikki son teng bo’lmasa, yoki ikki ifoda va ularning qiymatlari teng bo’lmasa, bo’lar orasiga tengsizlik belgisi qo’yiladi. Shuning uchun eng avvalo o’quvchilarga ishonchli tenglik va tengsizliklar haqida tushuncha berish kerak.
Tenglik va tengsizlik bilan tanishtirish sonlarni nomerlash va arifmetik amallar bilan bog’langan. Sonlarni taqqoslash eng avvalo to’plamlarni taqqoslash bilan, yani to’plamlarnig bir qiymatli mosligiga bog’lab tushuntiradi. 10, 100, 1000 ichida sonlarni nomerlash va taqqoslash orqali quyi sinflarda tenglik va tengsizlik tushunchalari keltirib chiqariladi.
Tengsizliklarning to’gri yoki noto’g’ri ekanligiga qarab sonlar orasiga belgilar qo’ying.


X U L O S A
Biz bitiruv malakaviy ishi davomida quyidagi xulosaga keldik: 5-6- maktabda talabalarning bilimlarini takomillashtirish vositasi sifatida matematika bo'yicha darsdan tashqari faoliyatni amalga oshirish kerak.
Bu elementlarning matematik va mantiqiy aql-idrokda muammolarni hal qilishning eng oqilona usullarini tanlash jarayonida, darsdan tashqari darslarda, turli geometrik shakllarni loyihalashda, o'z o'rtoqlarining jamoasini tashkil qilishda, eng samarali ishlarni bajarish yoki kognitiv o'yin o'tkazish va h. k.
Darsdan tashqari faoliyatning ayrim turlari bolalarga matematikaning rolini va uni hayotda qo'llashni eng chuqur tushunishga imkon beradi.
Matematika bo'yicha darsdan tashqari ishlar kollektivizm va hamkorlik ruhini tarbiyalashga yordam beradi (devor gazetalarini birgalikda yaratish va chiqarish, sinflarda jamoaviy musobaqalarni tashkil etish, klub ishi jarayonida va boshqalar).
Turli xil darsdan tashqari ishlar bolalarning his-tuyg'ular madaniyatini tarbiyalashga yordam beradi, chunki bolalar o'z harakatlarida, birinchi navbatda, mantiqiy aks ettirish emas, balki his-tuyg'ularga asoslangan. Bu intellektual his-tuyg'ularni tarbiyalash (adolat tuyg'usi, majburiyat, sharaf, mas'uliyat, qoniqish yoki norozilik, quvonch, mag'rurlik va boshqalar).
Matematika bo'yicha darsdan tashqari faoliyatning asosiy ahamiyati shundaki, u talabalarning matematikaga bo'lgan qiziqishini kuchaytirishga yordam beradi, yosh o'quvchilarning matematik qobiliyatlarini rivojlantirishga yordam beradi.
Ilmiy, uslubiy adabiyot va shaxsiy tajribadan olingan ma'lumotlarga ko'ra, matematikani o'qitish matematikada darsdan tashqari faoliyatsiz aqlga sig'maydi. Matematika bo'yicha darsdan tashqari faoliyat matematika o'rganishni to'ldiradi, talabalarning bilimlarini chuqurlashtirishga yordam beradi; matematik qiziqishni va tashabbusni uyg'otadi.