O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi a. Avloniy nomidagi xalq ta’limi muammolarini o‘rganish va istiqbollarini belgilash ilmiy-tadqiqot instituti

2.4. Sinfdan tashqari tashkil qilinadigan mustaqil ishlarga o‘rgatish

Sinfdan tashqari tashkil qilinadigan musta qil ishlar uyga vazifa topshiriqlarining bir bo‘lagi sifatida qaraladi.

Sinfdan tashqari ishlar har bir o‘quvchidan shaxsiy tashabbuskorlikni, mustaqillikni, faollikni,nihoyat kollektiv fikrlashni talab qiladi. Bunday mashg‘ulotlarga qobiliyatli o‘quvchilargina emas, balki bu fanga ya’ni matematikaga uncha qiziqishi bo‘lmagan hamda bilimi past o‘quvchilar ham qatnashishi mumkin.
Mashg‘ulotlardan hal qilinadigan topshiriqlar birinchi navbatda o‘quvchilarni matematikaga qiziqtirish maqsadida jiddiy matematik g‘oyalarni qiziqarli, ajablanarli shaklda berish, mustaqil masala tuzish va yechishga urinish istagini uyg‘otish borasidagi maqsadlarni ko‘zda tutadi. Sinfdan tashqari ishlarning qimmati faqat uning mazmunidagina emas, balki bunda o‘quvchilarni fantaziyaga, mulohaza yuritishga, mustaqil fikrni to‘g‘ri va lo‘nda bayon qilishga o‘rgatishdir. Quyida har bir sinf uchun alohida sinfdan tashqari mashg‘ulot turlaridan namuna keltiramiz:
Birinchi sinf.
O‘n minutliklar.
1. Figuraning nomini ayt.
a) Rasmda tasvirlangan qushchalar qanday geometrik figuralardan tuzilgan?

Ikkinchi qushcha birinchisidan nimasi bilan farq qiladi?

b) Daftaringizga ko‘z bilan chamalab, biri ikkinchisidan 6 sm uzoqlikda ikki nuqta belgilang? Endi nuqtalar orasini chizg‘ich bilan o‘lchang? Qancha xato qilibsiz?
d) Zinapoya yashash.Uzunliklari har xil (2sm,3sm,4 sm,5sm,6sm,7 sm) va eni bir xil bo‘lgan (1sm) qizil va ko‘k rangli 6 ta tasma olinadi. O‘qituvchi o‘quvchilarga zinapoya yashashni taklif etadi. Oldin eng uzun tasma, keyin uning ustidan undan qisqa tasma qo‘yiladi va hokazo.

Qiziqarli matematik soatlar.

O‘qituvchi mashg‘ulotning mazmuni va o‘tkazish tartibi haqida qisqagina gapirib beradi. Keyin oldindan tayyorlangan reja bo‘yicha mashg‘ulot boshlanadi.

1. Idrok qilib yechiladigan masalalar.
a) eng kichik 2 xona sondan eng katta bir xonali sonni ayirganda necha hosil bo‘ladi. (Javob: 10-9=1)
b) 30 dan 10ning yarmini ayirsak necha qoladi?
(Javob: 30-5=25)
d) 50 sonini 3 ta bir xil raqam va amal ishoralari yordamida qanday yozish mumkin?
(Javob: a)55:5=50; b) (5+5)*5=50 )
e) 100 sonini uchta yuz va amal ishoralari yordamida qanday yozish mumkin?
Javob: 100+100-100=100
f) Rebuslar .To‘rtburchaklar ichida yozilgan so‘zlarni o‘qing.

g) Qaysi ifoda katta ?

26+4 mi yoki 26+5
8+12 mi yoki 12+8
33+7 mi yoki 34-7
15+2 mi yoki 17-1