O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi a. Avloniy nomidagi xalq ta’limi tizimi rahbar va mutaxassis hodimlarini qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti

I-BOB. DASTURIY TA’MINOT TURLARI

• 1.1. Dasturiy ta’minot tushunchasi va dasturiy mahsulotning sinflari
• Hisoblash mashinasining dasturiy ta’minoti (DT) deb masalalarni echish uchun hisoblash mashinasidan foydalanishga imkon beruvchi dasturlar va ular bilan birga keluvchi hujjatlar majmuasiga aytiladi.
• Dasturiy mahsulotlarni har xil alomatlari bo’yicha tasniflash mumkin. Dasturiy mahsulotlardan foydalanish sohasi asosiy alomat bo’lgan tasnifni ko’rib chiqamiz:
• Avtonom kompyuterlar va EHM tarmoqlarining apparatli qismi;
• Turli tuman predmetli sohalarning xizmat vazifalari;  Dasturlarni ishlab chiqish texnologiyalari.
• Bu sohalardagi axborot texnologiyalarini qo’llab quvvatlash uchun 1.1-rasmda berilgan dasturiy mahsulotlarning uchta sinfini ajratamiz:
• Dasturiy mahsulotlarning sinflari.
• tizimli dasturiy ta’minot;
• amaliy dasturlar paketi;
• dasturlash texnologiyalarining qurollari.

Tizimli dasturiy ta’minot qo’yidagilarga qaratilgan: boshqa dasturlarni faoliyat yuritishning operatsion muhitini yaratishga; kompyuterning o’zi va hisoblash markazini ishonchli va samarali ishlashini ta’minlashga; kompyuter va hisoblash markazi jihozlarining diagnostikasi va profilaktikasini o’tkazishga; yordamchi texnologik jarayonlar (dasturlar va ma’lumotlar bazalari fayllardan nusxa ko’chirish, arxivga joylashtirish, tiklash va h.k.)ni bajarishga.

• Amaliy dasturlar paketlari (ADP)vazifaviy masalalarni echishning dasturiy qurollari bo’lib xizmavt qiladilar va dasturiy mahsulotlarning eng ko’p sonli sinfi bo’ladilar. Ushbu sinfga turli predmetli soxadagi axborotlarni ishlab chiqishni bajaruvchi dasturiy mahsulotlar kiradilar.
• Dasturlash texnologiyalarining qurollari - yaratilayotgan dasturiy mahsulotlarni ishlab chiqish, sozlash va tatbiq etish texnologiyasini ta’minlovchi dasturlar va dasturiy majmualar bo’ladilar.

II-BOB. Operatsion tizimlarni o’rnatish.

• Tarmoq opеratsion tizimining strukturasi
• Tarmoq opеratsion tizimi har qanday hisoblash Tarmoqining asosini tashkil etadi. Tarmoqdagi har bir kompyutеr ma'lum bir darajada avtonom hisoblanadi, shuning uchun Tarmoq opеratsion tizimi ostida kеng ma'noda ma'lumotlar almashish maqsadida o’zaro aloqa hiluvchi va rеsurslarni bitta qoida – protokollar asosida taqsimlab bеruvchi alohida kompyutеrlar opеratsion tizimlarining yig’indisi tushuniladi. Tor ma'noda Tarmoq opеratsion tizimi – bu alohida kompyutеrning unga Tarmoqda ishlashni ta'minlab bеruvchi opеratsion tizimidir.