O’zbekiston respublikasi xalq talimi ta’lim vazirligi



Download 1,64 Mb.
bet33/193
Sana01.02.2022
Hajmi1,64 Mb.
#424776
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   193
Bog'liq
Tuproqlar-geografiyasi-2019-20-majmua-

Gravitatsion suv. Tuproq qatlamlaridagi nokapiliar yo’llar va yirik kapiliarlar orqali yo’qoridan pastga tomon erkin harakat etadigan suvga gravitatsion suv deyiladi. SHo’rlanmagan tuproqlarda bu suvning osmotik bosimi 0,5 atm ga teng bo’lganidan bu suv o’simliklarga yaxshi singadi. Lekin qatlamda gravitatsion suvning tezhapakat qilganligi va boshqa tuprdagi suvga o’tganligi sababli o’simlikni bevosita suv bilan tahmin etishda ozroq qatnashadi.
Gravitatsion suv miqdori tuproqda yog’indan va ekin sug’orilgandan keyin juda ko’payadi. Bahzan bir tuproqlarning haydalma ost qatlami suvni yaxshi o’tkazmasligi yoki juda sekin o’tkazishi tufayli haydalma qatlamda gravitatsion suv ancha vaqtgacha to’xtab qolishi va natijada tuproq ustki qatlamida o’simliklar va mikroorganizmlar uchun havo yetishmay qolishi mumkin.
Tuproqdagi kapiliar va gravitatsion suv miqdorining mo’tadil holatda bo’lishi tuproqning mexanikaviy tarkibiga, strukturasi va qovushmasiga, shuningdek, dehqonchilikda qo’llanadigan agrotexnikaviy tadbirlar (shudgor, molalash, kulhtivatsiya, chopiq, sug’orish va boshqalar) ning sifatli o’tkazilishiga bog’liq.
Gravitatsion suv pastga tomon harakat etib, suv to’sar gorizontga yetibborganda, u joyida suvli qatlam vujudga keladi. Shu qatlamda to’plangan suvga grunt yoki sizot suvi deyiladi. Suv to’sar gorizont bir tomonga nishab joylashgan bo’lsa, grunt suvi shu tomonga sizib borib, daryo yoki soy yaqinida buloq bo’lib chiqadi, aksincha, suv to’sar gorizont tekis joylashganda grunt suvining sathi vertikal ravishda (tik) yo’qoriga ko’tariladi.
Grunt suvlarining chuqurligi, ximiyaviy tarkibi tuproqning suv xossalariga va o’simlik hayotiga katta tahsir etadi. Grunt suvi sathining ko’tarilishi tufayli kapiliar suv bilan o’simliklar tahmin ehtilib turilsada, biroq tuproqda sho’rlanish va botqoqlanish singari salbiy jarayonlar ham yuzaga keladi.
Kapiliar yo’llar orqali suvni pastdan yo’qoriga ko’tarilishiga tuproqning kapiliarligi yoki suvni ko’tarish qobiliati deyiladi.
Tuproqda yo’qorida qisqacha xarakterlangansuvlarning bu shakllaridan tashqari, qatlam temperaturasining o’zgarishi bilan bog’liq bo’lgan bug’simon suv (suv bug’i) yoki qattiq suv (muz) lar ham bo’ladi. Bu xildagi suvlardan o’simliklar bevosita foydalana olmaydi.

Download 1,64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   193




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish