O‘zbekiston respublikasi xalq ta’lim vazirligi

Tabiat qonunlarining yana bir eng muhim xususiyati — u obyektiv xarakterga ega, ya’ni u insonga ham, insoniyatga ham bog’liq emas. Biror kishi, hatto millatning irodasi bilan ham, tabiat qonuniga tub o’zgartirish kiritish yoki uni butunlay yo’q qilish mumkin emas. Chunki bu qonunlarning asosini tashkil qilgan bog’lanishlar, munosabatlar obyektiv xususiyatga ega.
Olamdagi har bir narsa va hodisa bir-birini taqozo qiladigan va shu bilan birga, bir-birini istisno qiladigan qarama-qarshi tomonlar birligidan iborat. Demak, voqyelik va o’zgarish jarayonida ayniyat va ziddiyatning bo’lishi ham odatiy hol. Masalan, issiq va sovuq, oq va qora, kecha va kunduz, elektrning musbat va manfiy zaryadlari, yaxshilik va yomonlik, adolat va jaholat va h. k. Qarama-qarshi tomonlar bir-birini inkor etadi va shu bilan birga biri ikkinchisini taqozo etadi, biri ikkinchisisiz mavjud bo’la olmaydi. Faraz qilaylik, magnitning manfiy zaryadi bo’lmasa, u holda ushbu narsa magnit bo’lolmaydi.
Borliq narsa, voqyea-hodisalarning turli-tumanligidan iborat. Lekin narsalar qanchalik xilma- xil, turli-tuman bo’lmasin, ular o’rtasida yaqinlik, aynanlik mavjuddir. Masalan, stol va stul sifat jihatidan turli narsalardir. Lekin baribir ular o’rtasida o’xshash tomonlar, belgilar bor. Aytaylik, ularning yo rangi yoki bir xil materialdan yasalganligi yoki bo’lmasa, vazni o’xshash bo’lishi mumkin va h.k.
Ayniyat tushunchasi narsa va hodisalar o’rtasidagi o’xshash tomonlarni ifodalaydi. Shu bilan birga narsa-hodisalar bir-biridan farq qiladigan tomonlar, xususiyatlar, belgilarga ham egadir. Aynan
bir xil bo’lgan narsaning o’zi yo’q. Hatto daraxtning bir shoxida yonma-yon turgan 2 barg xam bir- biridan farq qiluvchi ba’zi jihatlarga ega. Hyech bo’lmaganda, ular bir-biridan makondagi o’rni bilan farq qiladi.
Hayotdan misol keltiradigan bo’lsak, bir-biriga tashqi tomondan tamomila o’xshash bo’lgan Hasan va Husanlarda ham juda ko’p farq qiluvchi xususiyatlar bor. Masalan, ularda fe’l-atvor, qiziqish turi, dunyoqarashlar har xil bo’lishi, ya’ni ularning ichki dunyolari farq qilishi mumkin. Demak, tafovut narsa

• 
  hodisalarning farq qiluvchi tomonlarini ifodalovchi tushunchadir.