O‘zbekiston respublikasi xalq ta’lim vazirligi

4-BO’LIM. GNOSEOLOGIYA- BILISH FALSAFASI

7-MAVZU: FALSAFADA BILISh MUAMOSI, BILIShNING BOSQIChLARI VA DARAJALARI

Bilish nazariyasining predmeti va uning o’ziga xos xususiyatlari. Rasionalizm. Empirizm. Persepsiya va apersepsiya. Gnoseologiyaning mazmuni va mohiyati. Optimizm, skeptisizm, agnostisizm. Gnoseologik relyativizm. Bilimning asosiy turlari. Bilimning asosiy shakllari: kundalik amaliy bilim, o’yin vositasidagi bilim, mifologik bilim, badiiy bilim, diniy bilim, falsafiy bilim, ilmiy bilim, shaxsiy bilim ijtimoiy bilim. Bilishda subyekt va obyektning o’zaro aloqasi. Bilish faoliyat turi sifatida. Bilishdagi qarama-qarshiliklar.

Hissiy darajadagi bilim va uning shakllari: sezgi va idrok, xotira, xayol va tasavvur. Empirik bilim va uning shakllari: kuzatish, eksperiment, ilmiy dalillar. Fikrning hissiylikdan rasionallikka harakati.
Nazariy bilim va uning shakllari: ilmiy muammo, muammo va masala. Muammoli vaziyatning bilish jarayonidagi roli, gipoteza, tamoyillar, kategoriyalar, paradigmalar.
Tafakkur va uning mohiyati. Tafakkur va borliqning birligi. Tafakkurning asosiy shakllari: tushuncha, mulohoza, xulosa.
Hissiy empirik va rasional bilish birligi. Bilishning empirik va nazariy darajalarini farqlash mezonlari.
Intuisiya va ijod. Falsafa tarixida intuisiyaga munosabat. Intuisiyaning bilishdagi roli.