O'zbekiston Respublikasi Xalq ta'lim vazirligi

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
5 
BOSHLANG’ICH SINF O’QUVCHILARI JISMONIY MADANIYAT DARSLARI. 
 
         O’zbekiston Respublikasining ta’lim tizimida umumiy o’rta ta’lim eng asosiy 
bo’g’in  hisoblanadi.  Aynan  ana  shu  bo’g’inda  o’quvchilar  har  tomonlama 
(jismonan,  aqliy,  axloqiy,  yetuk,  estetik  v.b.)  garmonik  rivojlanadi,  shakllanadi. 
Jismoniy  rivojlanish  eng  mas’uliyatli  va  samarali  bosqichni  amalga  oshiradi. 
Maktab yoshining 6-7, 10-11, yoshlarida(1-4 sinflarda boshlang`ich ta’limda bolalar 
organizmi  tabiiy  ravishda  tez  sur`atda  rivojlanadi.  Markaziy  nerv  sistemasida 
boshqarish  funksiyalari,  harakat  tayanch  apparati,  yurak  qon-tomir,  nafas  olish 
organlari  ish  faoliyati,  qaddi  qomati  shakllanadi.  Bu  biologik  jarayonni  to’g’ri 
samarali  o’tkazishda    bolalarni  jismoniy  tarbiya  bilan  shug’ullantirish  katta 
ahamiyatga  ega. V-IX sinflarda o’quvchilarni (12-15 yoshlarda) jismoniy sifatlarini 
rivojlanishiga jismoniy mashqlar samarali ta’sir ko’rsatadi. V-IX sinflarda umumiy 
o’rta  ta’limga  doir  asosiy  bilimlar,  ko’nikma  va  malakalar  egallanadi  o’quvchilar 
ta’limning keyingi bosqichlariga har tomonlama tayyorlab beriladi.  
Umumiy o’rta ta’limni samarali kechishida jismoniy tarbiyaning o’rni hisobga 
olingan  holda  o’quv  rejasida  jismoniy  tarbiyaga  alohida  e’tibor  qaratilgan  va  uni 
tashkil  etish  usullari  umumiy  o’rta  ta’limning  Davlat  ta’lim  standartlarida  (DTS) 
aniq belgilab berilgan. 
Demak  biz  jismoniy  tarbiya  degan  tushunchani  bilishimiz  zarur.  Jismoniy 
tarbiya  nima?  Jismoniy    tarbiya    pedagogik    jarayon  bo’lib,    maxsus  tanlangan  
jismoniy    mashqlar  orqali    inson    organizmini    funksional  jihatlarini 
takomillashtirish,  shaxsni  har tomonlama  barkamol  etib tarbiyalashga  qaratilgan  
tarbiya  faoliyatidir.  
     Bugungi kunda umumta’lim maktab o’quvchilari jismoniy tarbiyasi qo’yidagi 
shakllarda amalga oshiriladi: 
-jismoniy tarbiya darslari; 
-darsdan va sinfdan tashqari ishlar (darsgacha gimnastika mashqlari, tanaffusdagi 
o’yinlar, jismoniy tarbiya daqiqalari, sport bayramlari, musobaqalar, o’yinlar v.b); 
-maktabdan tashqari muassasalardagi jismoniy tarbiya ishlari;  
 Bolalar va o’smirlar  sport  maktablarida, sport  inshootlari va suv hovzalarida, 
madaniyat  saroylarida,  mahallalarda  yo’lga  qo’yilgan  sport  to’garaklarida 
mashg’ulotlar o’tkaziladi. 
  -oilada jismoniy tarbiya: 
Uy sharoitidagi jismoniy mashqlar bilan shug’ullanishi, mustaqil va ota-onalar 
hamkorligida, oilaviy sayohatlar, o’yinlar asosida uyushtiriladi.  
Maktab yoshidagi o’quvchilarni jismoniy tarbiyasi yuqorida keltirilgan ko’plab 
uyushmalarda  amalga  oshirilsada,  eng  asosiy  shakl  bu  jismoniy  tarbiya  darslari 
hisoblanadi. 

---

 
6 
  Dars  –  bu  jismoniy  tarbiya  mashg’ulotlarining  tizimli  shakli  bo’lib