O’zbekiston respublikasi xalq ta’lim vazirligi a. Qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti ijtimoiy fanlar kafedrasi

II BO’LIM.
ONTOLOGIYA VA RIVOJLANISH FALSAFASI

1. 
   Borliq falsafaning predmeti.
   
2. 
   Borliq kategoriyasi.
   
3. 
   Falsafa tarixida borliq muammosi.
   
4. 
   Borliq masalasida falsafa va fan sintezi.
   
5. 
   Borliq va yuqlik dialektikasi.
   
6. 
   Borliq shakllari: tabiat borlig’i, inson borlig’i, ma’naviy borliq, ijtimoiy borliq, virtual borliq.
   
7. 
   Olamning paydo bo’lishi va evolyusiyasi.
   
8. 
   Yer tarixi. Insonning paydo bo’lishi va evolyusiyasi.
   
9. 
   Birlamchi va ikkilamchi tabiatning o’zaro mushtarakligi.
   
10. 
    Tirik tabiat yoki hayotning paydo bo’lishi.
    
11. 
    Hayotning paydo bo’lishi haqidagi falsafiy optimizm.
    
12. 
    Jonli narsalarning jonsiz narsalarga bog’liqligi. Jonli narsalarning o’ziga xos xususiyatlari.
    
13. 
    Falsafa tarixida substansiyaga monistik, dualistik, plyuralistik yondashuvlar.
    
14. 
    Materialistik va idealistik monizm.
    
15. 
    Cubstansiyaning xususiyatlari: o’z-o’zini belgilash, yagonalik, yaxlitlik.
    
16. 
    Materiyaning tashkil topish darajalari.
    
17. 
    Borliq atributlarning umumiy mazmuni.
    
18. 
    Dunyoning yaxlitligi va rang-barangligi.
    
19. 
    Dunyoning birligi haqidagi fan dalillari.
    
20. 
    Dunyoning chekliligi va cheksizligi.
    
21. 
    Fazo va vaqt borliqning fundamental shakllari.
    
22. 
    Fazo va vaqtga substansional va relyasion yondashuvlar.
    
23. 
    Fazo va vaqtning harakatdagi materiyaga bog’liqligi.
    
24. 
    Fazo va vaqtning umumiy xossalari: obyektivlik, abadiylik, cheksizlik va ichki ziddiyatlilik.
    
25. 
    Fazo va vaqtning metrik va tipologik xossalari.
    
26. 
    Falsafa tarixida harakatning talqini.
    
27. 
    Harakat va harakatsizlikning o’zaro nisbati.
    
28. 
    Harakat tiplari. Harakat shakllari.
    
29. 
    Tabiat tushunchasi. Tabiat tushunchasining keng va tor ma’nosi.
    
30. 
    Falsafa tarixida tabiatga munosabat.
    
31. 
    Ekologik muammoning falsafiy ma’nosi.
    
32. 
    Inson borlig’ining o’ziga xos xususiyatlari.
    
33. 
    Falsafa tarixida inson borlig’iga munosabat.
    
34. 
    Ongning tabiati.
    
35. 
    Ong va jonning tenglashtirilishi.
    
36. 
    Ong haqidagi tasavvurlarning rivojlanishi.
    
37. 
    Ongning strukturasi va funksiyalari.
    
38. 
    Ijtimoiy jarayonlarda onglilik va ongsizlikning namoyon bo’lishi.
    
39. 
    Ongsizlik tabiati.
    
40. 
    Ong falsafiy muammo sifatida.
    
41. 
    Ongning materialistik konsepsiyasi.
    
42. 
    Falsafa tarixida rivojlanish haqidagi qarashlar evolyusiyasi.
    
43. 
    Rivojlanish, o’zgarish va taraqqiyot tushunchalari.
    
44. 
    Taraqqiyotning turlari.
    
45. 
    Qonun tushunchasi va qonunlarning turlari.
    
46. 
    Falsafa qonunlarining asosiy shakllari.
    
47. 
    Qarama-qarshilik va ziddiyat. Qarama-qarshiliklarning tasnifi.
    
48. 
    Miqdor o’zgarishlari va sifat o’zgarishlari dialektikasi.
    
49. 
    Sifat, miqdor, me’yor, xossa, sakrash kategoriyalari.
    
50. 
    Inkorni inkorda vorisiylik.
    
51. 
    Kategoriya tushunchasi va ularning turlari.
    
52. 
    Falsafa tarixida kategoriyalarga turli munosabatlar.
    
53. 
    Falsafa kategoriyalarining tasnifi.
    
54. 
    Sistema, element, struktura. Sistemalarning o’ziga xos xususiyatlari.
    
55. 
    Ayrimlik, yakkalik, xususiylik, umumiylik kategoriyasi.
    
56. 
    Mazmun va shakl. Shakl narsaning g’oyasi. Formalizm.
    
57. 
    Mohiyat va hodisa dialektikasi.
    
58. 
    Sabab va oqibat. Sabab tushunchasi. Sabab va oqibat dialektikasi.
    
59. 
    Zaruriyat va tasodif. Zaruriyat va tasodif dialektikasi.
    
60. 
    Imkoniyat va voqyelik. Imkoniyatlarning turlari.