O’zbekiston respublikasi veterinariya va chorvachilikni rivojlantirish qo’mitasi samarqand veterinariya meditsinasi instituti veteriariya jarrohligi kafedrasi operativ xirurgiya va anesteziologiya fanidan

QORINNING ANATOMO-TOPOGRAFIK TUZILISHI, NERVLARNI OG’RIQSIZLANTIRISH
Dars maqsadi. Talabalar amaliy mashg’ulot davomida har xil turdagi qishloq xo’jalik hayvonlarining qorin oblasti anatomotopografik tuzilishini, chegarasini, qatlamlarini qon tomir va nervlar innervasiyasini, Tixonin va Senkin usulida paranefral qamal usullarini, qorin devori nervlarini og’riqsizlantirish usullarini o’rganishadi.
Jixoz va asbob uskunalar. Rangli jadvallar, mulyajlar, hayvonlar (qoramol, qo’y, ot yoki eshak, it, quyon, mushuk), 0,5%, 2% yoki 3% novokain eritmasi, katta va kichik sig’imli shprislar, har xil uzunlikdagi ignalar, 3-5% yodning spirtdagi eritmasi.
Dars o’tilish uslubi. Dars jarrohlik klinikasida, veterinariya davolash maskanida, o’quv xo’jaligida, go’sht kombinatida, ixtisoslashtirilgan fermer xo’jaliklarida olib borish tashkillashtiriladi. Dars davomida o’qituvchi talabalarga reja asosida mavzuni tushuntirib beradi. Talabalar 4-6 tadan qilib kichik guruhlarga bo’linib, mustaqil ravishda o’qituvchi nazorati ostida Tixonin va Senkin usulida paranefral qamal qilish, qorin nervlarini og’riqsizlantirish usulining birortasini bajarishadi.
Qishloq xo’jalik hayvonlarida, qorin bo’shlig’i-hayvon tanasining eng katta qismini egallab, unda ovqat hazm qilish organlarining asosiy qismi joylashadi. Qorin yumshoq devori oldindan tananing torakal qismining diafragma gumbaziga birlashgan joyi, orqadan – tos bo’shlig’iga kirish joyi, yuqoridan – bel umurtqalari va atrof muskullari, pastdan – qorin devorining pastki tomonida yumshoq muskulli to’qima hosil qiladi.
Qorin yumshoq devori quyidagi qatlamlardan iborat:

1. 
   Teri va teri osti klechatka qatlami.
   
2. 
   Qorinning sariq fassiya qatlami.
   
3. 
   Muskulli qatlam
   

a) qorinning tashqi qiyshiq muskuli – (m.obliguus abdominis externus);
b) qorinning ichki qiyshiq muskuli – (m.obliguus abdominis internus);
v) qorinning to’g’ri muskuli – (m.rectus abdominis);
g) qorinning ko’ndalang muskuli – (m.transversus abdominis)

4. 
   Ko’ndalang fassiya (fascia transversa).
   
5. 
   Qorinning oq liniyasi (linia alba) – ensiz, cho’zilgan uchburchak shaklidagi fibroz qavat bo’lib – qorin muskullari, sariq va ko’ndalang fassiya qavatlarining aponevrozidan hosil bo’lib, o’rta qismida mustahkam chandiqlashgan – kindik joylashgan bo’ladi.
   

Qorin yumshoq devorini – qorinning teri osti arteriyasi, ko’krakning tashqi arteriya tarmoqlari, qovurg’alararo arteriya, bel arteriyasining bel stvoli qon bilan ta’minlaydi.
Innervasiya. Qorin yumshoq devorining hamma qavati, ko’krak nervlarining pastki (ventral) tarmoqlari bilan bel umurtqasidan ajralib chiqib xosil bulgan ikkita dorsal va ventral nerv tomirlari bilan ta’minlanadi.