О‘zbekiston respublikasi

TCP/IP parametrlarini o‘rnatish 

Keyingi  bosqich  –  tarmoq  tarkibiy  tuzilmasi  utilitlari  yordamida    TCP/IP  parametrlarini 

o‗rnatish. Buning uchun terminal oynasini oching, o‗zak foydalanuvchi rejimiga o‗ting va quyidagi 

buyruqni kiriting:  

$ netcfg  

Natijada tarmoqning tarkibiy tuzilmasi oynasi ochiladi,  

 

Tarmoq tarkibiy tuzilmasining Network Configurator muloqot oynasi 

 

    Bu oynaga tarmoq haqida tizimli ma‘lumotlarni berish kerak. Bular quyidagi ma‘lumotlar.  

Nom, domen kompyuter manzili hamda DNS-server.  

Tarmoqdagi boshqa kompyuterlar nomi va manzili.  

---

 

31 

Har qaysi tarmoq interfeysini qo‗llovchi usul ishlatish.  

Trafik yo‘naltirish usuli.  

Mavjud tarmoq bilan bog‗lanish yaratiladigan bo‗lsa, kerakli ko‗pgina ma‘lumotlarni tarmoq 

ma‘muridan  olish  mumkin  (parametrlarni  o‗qituvchidan  aniqlang).  Agar  yangi  tarmoqni  ochishni 

rejalashtirsangiz,  u  holda  siz  uchun  TCP/IP  tarmoqlarida  ishlash  asoslari  va  tarmoqni  loyihalash 

bosqichlari bilan tanishishingiz zarur bo‗ladi.  

Bu  savol  bo‗yicha  qoniqarli  ma‘lumotlarni  Linux  Network  Administrator's  Guide 

yuriqnomasini http : / /WWW. Linuxdoc.org/LDP/nag2 manzilidan olish mumkin.  

Nomni o‗rnatish: 

Birinchi  qadam  –  kompyuter  va  server  nomlarini  konfiguratsiyalash.  Bu  amal  tarmoq 

konfiguratsiyalari  muloqot  oynasi  ochilishida  o‗z-o‗zidan  xosil  bo‗luvchi  Names  (Nom)  panelida 

bajariladi.  

Kompyuterni  to‗liq  nomi:  kompyuter  nomi  plyus  domen  to‗liq  nomi.  U  tarmoqda  yagona 

bo‗lishi kerak  

Kompyuterga  o‗rnatiladigan  domen.  Masalan,  agar  kompyuteringizning  to‗liq  domen  nomi 

linuxl.  Sybex.  Com  bo‗lsa,  u  holda  domenning  tarmoqdagi  nomi  Sybex.  Com.  Internet-serverlari 

bo‗lmagan  lokal  tarmoq  kompyuterlari  uchun  Domen  nomi  juda  zarur  hisoblanmaydi,  masalan, 

Web-serverlarda.  

Serverlar nomi:  kompyuterlar ro‗yxati (har satrga bittadan) tarmoqda domen  nomlari servisi 

ta‘minlaydi.  Domen  nomlari  servisi  barcha  tarmoqlarda  ishlatilmaydigan  tashqi  va  ichki  tarmoq 

tizimlari  nomi  (masalan,Internet)  ni  qidirishni  osonlshtiradi.  Agar  server  nomlarini  hisobga  olish 

zarur  bo‘lsa,  ularni  IP-manzillarida  aks  ettirish  kerak.  Server  nomlari  bilan  ishlash  IP-manzilda 

domen  nomlari  almashtirish  bilan olib  boriladi.  Agar ro‘yxatda server nomlari IP-manzilda emas, 

balki domenlarda ko‘rsatilgan bo‘lsa, u holda tizim server nomi bilan bog‗lana olmaydi.  

Xost topshirig‘i:  

Keyingi  bosqichda  oynada  berilgan  komyuterlar  xost-jadvali  chiqariladi.  Хост-jadval, 

находящаяся в файле /etc/hosts faylida joylashgan bo‗lib, nomni ko‗rish uchun juda qulay shaklga 

ega.  Fayl  jadvali  nom  va  ularga  bog‗liq  bo‗lgan  IP-manzillari  ro‗yxatidan  iborat.  Unchalik  katta 

bo‗lmagan tarmoqlarda hususiy serveriga ega bo‗lmagan domen nomlari uchun jadval tarmoqdagi 

barcha  kompyuterlar  manzillaridan  tuziladi.  Lokal  tarmoqqa  birlashtirilgan  kompyuterlar  uchun 

hech bo‗lmaganda ikkita yozuv bo‗lishi kerak.  

Lokal xostga yozish.  

Kompyuterni o‗z nomi va IP-manzilini yozish.  

Yozuvni  ro‗yxatga  qo‗shish  uchun  Add  (Qo‗shish)  tugmasini  bosing.  Rasmda  ko‗rsatilgan 

muloqot oynasi ochiladi. 

Bu oynada uchda maydonni to‗ldirish kerak. Konfiguratsiyalanadigan kompyuter  IP-manzili 

va  to‗liq  nomi  to‗ldirilishi  kerak  (masalan,  linuxl.mommabears.com).    Nicknames  (Psevdonim, 

---

 

32 

Laqabi) maydoniga kompyuter alternativ nomini probellar bilan ajratilgan holda ko‗rsatish mumkin. 

Ko‗pincha  tizim  ma‘murlari  bu  maydonga  kompyuterni  aniq  nomini  kiritadilar  (linuxl  holatida. 

Mommabears. Com - bu linux1 nomi). Keyin Done (Tayyor) tugmasini bosing. 

  

 

Xost-kompyuter qo‗shimchasi 

 

Xost-jadvalni yozuvlarini to‗g‗rilash yangi yozuvlarni qo‗shishni taqazo etadi. Buning uchun 

mavjud yozuvni ko‗rsatish va Edit (O‗zgartirish) tugmasini bosish yetarli. Muloqot oynasi ochiladi. 

Bu  yerda  ham  xost-jadvalga  qo‗shimcha  to‗ldirganimiz  singari  uchta  maydon  bor.  Yozuvni 

to‗g‗rilagandan so‗ng, o‗zgartirishlarni xost-jadvalga joylashtirish uchun  Done tugmasini bosing.  

 

 

Tipik xost-jadval 

 

Interfeyslarni boshqarish: 

Navbatdagi  panel  tizimning  tarmoq  interfeysini  konfiguratsiyalash  uchun  mo‗ljallangan. 

Interfaces  (Interfeyslar)  tugmasini  bosing.  Bular  modemli  РРР-birlashtirish,  Ethernet  platalari 

yordamidagi  Ethernet  birlashtirish  va  Token  Ring  bilashtirishlaridir.  O‗z-o‗zidan  jadvalga  hech 

---

 

33 

bo‗lmaganda bitta 1о (tarmoq bo‗lmaganda Linux ishlashi uchun teskari lokal bog‗lanishi yozuvi) 

yozuvini oladi. Har qanday interfeysga mos keluvchi IP-manzil mavjud.  

Yangi  interfeys  qo‗shish  uchun  Add  tugmasini  bosing.  Muloqot  oynasidan  qo‗shilayotgan 

interfeys tipini tanlang.  

Tarmoq  platalari  uchun  modullarni  o‗rnatishda  tanlangandek  lokal  tarmoqlar  uchun  ham 

qurilmaning tipi tanlanadi. Shubhasiz bu Ethernet interfeysidir.  

 

 

Interfeys tipidagi muloqot oynasini tanlash 

 

[OK]  tugmasi  bosilishi  bilan  muloqot  oynasi  paydo  bo‗lib,  unda  interfeys  xossalari 

ko‗rsatiladi. Shunaqa oyna Ethernet uchun rasmda ko‗rsatilgan  

 

 

Ethernet interfeysining tarkibiy tuzilmasi 

 

Minimum,  interfeys  IP-manzili  va  tarmoq  niqobini  ko‗rsatish.  Faqat  bitta  tarmoq  interfeysi 

mavjud bo‗lsa, u holda ushbu kompyuter uchun IP-manzil Names va Hosts panellarida ko‗rsatilgan 

manzil bilan ustma-ust tushishi kerak. Ruxsatli kirish opsiyalarini sanaymiz.  

Activate Interface at Boot Time (Dastlabki yuklashda interfeysni faollashtirish).  

---

 

34 

Kompyuter  yuklanganidan  keyin  ixtiyoriy  vaqtda  tarmoqqa  kirish  mumkin  ekanligi 

ko‗rsatiladi.  Berilgan  opsiya  o‗rnatilmagan  bo‗lsa,  tarmoqqa  kirishni  qo‗lda  to‗g‗rilash  kerak 

bo‗ladi.  

Allow Any User to (De)activate Interface (Istalgan foydalanuvchiga interfeysni faollashtirish 

(faollashtirmaslik) imkoniyatini beradi). Odatda faqat root foydalanuvchisigina tarmoq interfeysini 

faollashtishi  yoki  aksincha  faollashtirmasligi  mumkin.  Ixtiyoriy  foydalanuvchi  bu  ishlarni  dial-up 

interfeysi  uchun  bajarishi  mumkin,  masalan  РРР  (foydalanuvchi  tarmoq  bog‗lanishini  o‗rnatishi 

yoki  bekor  qilishi  mumkin).  Agar  so‗z  faqat  Ethernet-bog‗lanish  haqida  borayotgan  bo‗lsa  va 

dastlabki yuklashda interfeys faollashsa, u holda ushbu opsiyani uzib qo‗yish mumkin.  

Interface Configuration Protocol (Interfeys konfiguratsiyali protokol). Agar tarmoq lokal yoki 

chetlashtirilgan  (ВООТР  orqali)  DHCP-serverga  kirishni  rejalashtirsa,  berilgan  kompyuter  uchun 

IP-manzil  yoki  tarmoq  niqob  zarurati  yo‗q.  Agar  DHCP-serveri  mavjud  bo‗lmasa,  unda  None 

(Yo‗q) opsiyasini tanlang. Aks holda tarmog‗ingizda mavjud bo‗lgan DHCP-serveridan birortasini 

tanlang.  

Interfeys  o‗rnatilganidan  so‗ng,  Done  (Tayyor)  tugmasini  bosing.  Rasmda  ko‗rsatilgan 

oynadan siz tanlash bilan tezda interfeysni faollshtirishingiz va Activate (faollashtirish) bosishingiz 

kerak.  

Yo‘naltirgichlarni sozlash:  

Tarmoq  tarkibiy  tuzilmasini  Yo‘naltirgichlarini  sozlashni  yakunlovchi  qadami.  Routing 

(Yo‘naltirirish)  tugmasini  bosing  shunda  oynaning  yuqori  qismida  Yo‘naltirirish  jadvallari  paneli 

paydo  bo‗ladi.  Yo‘naltirish  jadvali  kompyuterga  tarmoqning  turli  qismlaridagi  ma‘lumotlarni 

qanday Yo‘naltirish xabarlarini yetkazish maqsadida ishlatiladi.  

Agar tarmoqda o‗z-o‗zidan  shlyuz  ishlatilsa, unda shu  shlyuz IP-manzilini ko‗rsatish  yetarli 

bo‗ladi.  Agar  kompyuterda  bittadan  ortiq  tarmoq  platasi  bo‗lsa,  ular  ichidan  shlyuzga  ulanganini 

tanlashga  to‗g‗ri  keladi  (masalan,  eth0  yoki  ррр0)  Default  Gateway  Device  (O‗z-o‗zidan  shlyuz 

qurilmasiga)  sifatida.  Boshqa  qurilmalar  lokal  tarmoq  Yo‘nalishining  statik  (doimiy)  holida 

foydalaniladi.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

35 

 

 

 

Ethernet-interfeysni faollashtirish 

 

 

Marshrutlashtirish panellari jadvali 

 

Aytaylik,  kompyuterda  ikkita  Ethernet  platasi  mavjud  bo‗lsin:  birinchisi  (eth0) 

korparatsiyasini bosh tarmog‗i bilan, ikkinchisi (ethl) unchalik katta bo‗lmagan qandaydir dasturiy 

---

 

36 

ta‘minotni  testlash  (sinash)  uchun  ishlatiladi.  Edit  Static  Route  (Doimiy  Yo‘nalishni  o‗zgartirish) 

muloqot oynasiga ega bo‗lish uchun Add (Qo‗shish) tugmasini bosing. Ushbu oynada ichki doimiy 

Yo‘nalishni bering, buning uchun ethl platasidan foydalaning va  Done tugmasini bosing.  

Yo‘naltiruvchi  konfiguratsiya  eth0  platasiga  ulangan  shlyuzni  o‗z-o‗zidan  va  eth1  platasiga 

ulangan tarmoq testi uchun doimiy Yo‘nalishni qo‗shib yuboradi.  

Kompyuterga  qo‗shilgan  va  foydalanilib  turiladigan  Ethernet  lokal  tarmog‗i  doimiy 

Yo‘nalishiuchun 

 

 

Doimiy marshrutlarni qo‗llanilishi 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

37 

 

 

Bir nechta yo‗nalishlar