O'zbekiston respublikasi

l.2-§. Absolut va nisbiy xatolar

Agar A - biror miqdoming aniq qiymati bo'lib, a uning ma'lum taqribiy qi:ymati bo'lsa, u vaqtda a sonning absolut xatoligi deb

L1a=I A- a I ga aytiladi. Absolut xatolik faqat nazariy ahamiyatga

egadir, chunki ko'pincha biz A ning qiymatini bilmaymiz, shuning uchun l'l.a ni ham bilmaymiz. Lekin l'l.a ning o'zgarish chegaraJarini ko'rsatishimiz mumkin. Bu chegaralar taqribiy a sonni topish usuli bilan aniqlanadi. Masalan, biz o'lchashni oddiy chizg'ich bilan bajarsak, absolut xatolik, odatda, 0,5 mm dan oshmaydi, agarda shu

ishni shtangensirkulda bajarsak, absolut xatolik 0,1 mm dan oshmaydi.

Absolut xatodan kichik bo'lmagan har qanday songa taqribiy a

sonning absolut limit xatosi (a) deb aytiladi. Bu ta'rifdan

IA-al::;;A(a), bundanesa a-Li(a)S:As'.a+Li(a) kelibchiqadi.

Absolut xato va limit absolut xato hisoblash xatoligini baholash

uchun yetarli emas. Misol uchun, ikkita og'irlik o'lchanganda m =100, 2 g± 0, 2 g va m =12,6 ± 0,2 g natijalar hosil bo'lsin, bu yerda

1 ²

har ikkalasida limit absolut xatolik bir xil bo'lishidan qat'i nazar birinchi o'lchash ikkinchi o'lchashdan ancha aniqdir. Aniqlikni yaxshiroq baholaydigan tushuncha kiritamiz.

Absolut xatoning taqribiy sonning absolut qiymatiga nisbati

taqribiy sonning nisbiy xatosi oa deb aytiladi:

oa=^Aa-

Xuddi yuqoridagidek limit nisb(y xato S(a) tushunchasi kiritiladi:

o(a)= ?-
5

www.ziyouz.com kutubxonasi