O‗zbekiston respublikasi

Qog„oz pullar.

To‗lov tizimi rivojlanishining keyingi bosqichi qog‗oz pullar hisoblanadi. (ayirboshlash vositasi sifatida foydalaniladigan qog‗oz varaqlari). Dastlab qog‗oz pullarni tangalarga yoki ma‘lum bir miqdordagi qimmatbaho metallarga ayirboshlashni kafolatlash tizimi mavjud edi. Ammo ko‗plab mamlakatlarda bu qog‗oz pullar qonuniy ravishda qarzlarni to‗lash bilan bog‗liq ayirboshlash operatsiyalarida foydalaniladigan, ammo tangalarga yoki qimmatbaho metallarga ayirboshlanmaydigan fidutsiar qog„oz pullarga aylandi. Qog‗oz pullarning eng katta ustunligi shundan iboratki, ular tangalar yoki qimmatbaho metallarga nisbatan engilroq edi. Ammo ayirboshlash vositasi sifatida ular faqatgina qog‗oz pullarni muomalaga chiqaruvchi hokimiyatga faqatgina ma‘lum bir ishonch bo‗lgan holatdagina ayirboshlash vositasi sifatida qabul qilingan. Qog‗oz pullarning bosma holati sifati etarli ravishda yuqori darajada bo‗lishi hamda qalbakilashtirishning imkoni mavjud bo‗lmasligi lozim. Qanchalik darajada qog‗oz pullar kelishuv shakli bo‗lsa, mamlakatlar yangi pullarni muomalaga chiqarishlari yoki o‗z xohishiga ko‗ra eski pullarga o‗zgartirishlar kiritishlari mumkin. Darhaqiqat, 2002 yilda ko‗plab Evropa mamlakatlari o‗zlarining milliy valyutalarini bekor qilib, evroga o‗tishlari yaqqol misol bo‗ladi. Qog‗oz pullar va tangalarning eng katta kamchiligi ularning osonlik bilan o‗g‗irlanishi va

hajmining yirikligi hisobiga katta miqdorda tashish juda katta xarajatlarni talab qilishi hisoblanadi. Bu muammoni hal etish maqsadida to‗lov tizimi rivojlanishida navbatdagi qadam tashlandi. Bank ishining zamonaviy darajasi cheklarni keng tatbiq etilishini ko‗zda tutadi.