O`zbеkistоn rеspublikasi

1.4 -jadval 
Zamonaviy marketing kompleksi elementlari 
 
Model 
nomi 
Tarkibiy tuzilishi 
Muallifi 
5R 
4R+Packaging(qadoqlash) 
Dj.T. Rassel, 
U.R. Leyn 
5R 
4R+Preception(qabul qilish) 
N. Xart 
6R 
4R+Public opinion(jamoatchilik fikri)+Politics(siyosat) 
F. Kotler 
7R 
4R+People(insonlar)+Process(savdo jarayoni)+Physical 
Evidence(sharoit, firma stili) 
Ya. Ellvud 
8R 
7R+Pace(vaqt bo‘yicha muvofiqlik) 
L. Tvide 
12R 
8R+Permission(muloqotda ixtiyoriylik)+Paradigm(yangi qoidalar 
yaratish)+Pass along(bevosita marketing(og ‘izdan og ‘izga 
etkazish))+Practice(tajriba) 
S. Godin 
 
Marketing-miks  keng  qo‘llanadigan  shaklda  4  ta  marketing 
submiksini  o‘z  ichiga  oladi.  Bular  quyidagilar:  tovar  miksi,  shartnoma 
miksi, taqsimot miksi, kommunikativ miks.  
Tovar miksi tovar siyosatini shakllantiradi, tovar bilan bog‘liq bo‘lgan 
chora-tadbirlarni  o‘z  ichiga  oladi.  Bu  chora-tadbirlar:  dizayn,  uning 
bezatilishi,  mahsulot  sifati,  o‘rovi,  xaridorlarga  xizmat  ko‘rsatish,  kafolat 
xizmati siyosati, tovar diversifikatsiyasi, assortiment siyosati va hokazolar. 
Shartnoma  miksida  tovarni  oldi-sotdi  akti  shartlari  kelishuvini  va 
bitim  ko‘rinishida  ularni  rasmiylashtirishni  amalga  oshirish  nazarda 
tutiladi.  Bunday  chora-tadbirlarga:  narx  siyosati,  ustama  va  chegirma 
tizimi,  tovar  yetkazib  berish  va  uni  to‘lov  shartlari,  shuningdek  kredit 
siyosati kiradi. 

---

 
64 
 
 
Taqsimot  miksida  tovarni  tayyorlanish  joyidan  oxirgi  pirovard 
oluvchiga  yetkazib  berishni  amalga  oshirish  nazarda  tutiladi.  Bu  siyosat 
sotish kanalini asoslash va tahlil qilish, marketing-logistika, savdo siyosati, 
sotish  vositalari  siyosati,  ishlab  chiqarish  kuchlarini  joylashtirish  siyosati, 
iste’molchilar  va  bozorlar  joylashuvi  siyosati,  yetkazib  berish  siyosati, 
tayyor  mahsulotlarni  omborlarga  joylashtirish  siyosati  va  boshqalarni  o‘z 
ichiga oladi. 
Kommunikativ  miksning  vazifasi  xaridor  ehtiyojini  qondirish  va 
foyda  olish  maqsadida  talabni  shakllantirish  hamda  tovar  va  xizmatni 
siljitish  bo‘yicha  muqobil  va  samarali  faoliyatni  ta’minlash  uchun 
marketing 
tizimining 
barcha 
obyektlarini 
korxona 
–  mahsulot 
tayyorlovchilar bilan o‘zaro harakatini tashkil etishdan iboratdir.