O‘zbekisтon respublikasi

Organizmdan qon oqishi va uni to‘xtatish usullari. Qon oqishi turli xildagi shikastlanish, qon tarkibining o‘zgarishi va shu kabi holatlar natijasida tomir butunligi buzilganda ro‘y beradi. Qon oqishi deb shikastlangan qon tomiridan qonning chiqishiga aytiladi. Shikastlangan tomir turiga qarab qon oqishining quyidagi xillari uchraydi: arterial, venoz, kapillar.
Yirik qon tomirlari, ya’ni arteriyalar shikastlanganda arterial qon oqishi sodir bo‘ladi. Arteriyalardan qon ketishida chiqayotgan qon qizil yoki qirmizi rangda bo‘ladi, u bosim ostida katta kuch va pulsatsiya bilan tashqariga otilib chiqadi. Bu holat eng xavfli qon ketishi hisoblanadi. Chunki, arterial qon oqishida juda qisqa vaqtda juda katta miqdorda qon yo‘qotilishi sababli bir necha minutdan keyin odam o‘lishi mumkin.
Venoz qon oqishi – tananing vena qon tomirlari shikastlanganda yuz beradi. Venalardan qon ketganda, arteriyadan farqli ravishda, uning rangi birmuncha to‘qroq bo‘lib, qon sekinlik bilan uzluksiz oqib turadi.
Kapillar qon oqishi – qon oqishining bu turi eng mayda qon tomirlari – kapillarlar shikastlanganda yuz beradi (terining shilinishi, uncha chuqur bo‘lmagan jarohatlar, kesib olish va h.k). Kapillarlardan qon ketishi teri, teri osti to‘qimasi va mushaklardagi mayda-mayda tomirlarning zararlanganida uchraydi.
Kapillarlardan asta-sekinlik bilan qon sizib chiqqanida, jarohat yuzasi qip- qizil bo‘lib, tobora kengayib boradi.
Parenximatoz qon ketishi ichki a’zolar: jigar, taloq, buyrak, o‘pka zararlanganida qayd etiladi. Bu holat ham o‘z navbatida inson hayoti uchun nihoyatda xatarli hisoblanadi.

3.9 – rasm. Nafas olishni tiklashning ko‘krak qafasini siqish usuli.

3.10 – rasm. Nafas olishni tiklashning Хolger-Nilsen usuli usuli.

3.11 – rasm. Nafas olishni tiklashning Silvestr usuli.

Qon ketishi ichki va tashqi bo‘lishi mumkin. Тashqi qon ketishida teri qoplamalari va ko‘zga ko‘rinib turgan shilliq pardalardagi jarohat orqali yoki bo‘shliqlardan tashqariga qon chiqib, oqib turadi.
Ichki qon ketishida to‘qimalar, a’zolar yoki bo‘shliqlar ichiga qonga to‘la boshlaydi. Тo‘qimalarga quyilgan qon ularning orasiga singib, uni shishirib, kengaytirib yuboradi, infiltrat yoki qontalash paydo bo‘ladi. Qon to‘qimalar ichiga
bir tekis singmay, ularni bir chetga surib qo‘yishi tufayli atrofi qon bilan cheklangan bo‘shliq yuzaga kelsa, buni gematoma deyiladi. Shikastlangan odamning, ayniqsa, bir yo‘la har xil shikastlarga duchor bo‘lgan odamning birdaniga 1-2 litr miqdorida qon yo‘qotishi uning o‘limi bilan ham tugashi mumkin.